Беш минг сўм. 5000 қарз бердим. Ўзим танимаган, билмаган инсонга. Хатто ўша пулни кимга, нимага ишлатишини ҳам билмай бердим. Ёши тахминан 17 ёшлар атрофидаги, ақл хуши жойида, хеч қаерида нуқсони йўқ, чиройли кийинган бир йигитга бердим. - Ака илтимос, 5000 қарз бериб туринг, эртага қайтариб бераман, - деди. Мен бердим. Фақат шу сўзнигина айтди. Мен эса ўша 5000 ни индамай бериб юбордим. Жуда тез бўлди ҳаммаси, ўйлаб кўришга ҳам вақт бўлмади деярли. Чиқиб кетгач ўйладим. Бу пул нима учун керак? Бу пулни ўзи нимага ишлатса бўлади. Юриш туришидан студентга ўхшатдим. Ҳа демак, уни пули тугаб қолган, хозир айни тушлик махали бўлса, балки тушлик қилиши учун пул керак бўлиб қолгандир. Лекин, бугун Душанбаку, билишимча студентлар Душанба куни анча бой бўлишади, сабаби уйдан келган бўладида. Хўш унда ўша 5000 нимага керак? Ха топдим, у йигит ёш, айни севадиган, севиб қоладиган ёшда. Севган қизи билан бирга тушлик қилган, ёнидагини санаб кўрган ва пули фақатгина тушликкагина етган, ташқарига чиқиб қизини уйига жўнатгану, ўзи уйига қайтиши учун пули қолмаган. Кейин мендан сўраган. Ундай бўлиб чиқмасачи? Балки, ремонтга пул олиб келмагани учун, ўқитувчиси дарсдан чиқариб юборгандир ёки бошқа нарсага пул айтган бўлса, ўша айтган нарсага пули етмаётгандир. Беш минг, ҳа 5000, бу пул ўзи нимага керак бўлди экан? Агар менда 5000 бўлса айни дамда нима қилган бўлар эдим? Тушлик! Тушлик қилиб бўлдимку! Минг сўм қўшсам, икки кунлик сигаретимга етади. Йўқ бу бўлмайди, мен сигарет олишим мумкин, лекин у бола олмайди, чунки чекадиган йигитга ўхшамайди. Дадамнинг ёки онамнинг қўл телефонига пул ташлаб қўйишим мумкин, бу бола эса балки севган қизининг телефонига ташлаб уни хурсанд қилиши мумкин. Хўш, яна нима, яна нимага ишлатишим мумкин? Ҳа айтганча, уйга қайтаётиб бу пулга бирор кило мева ва икки дона нон олиб киришим мумкин. Болаларим хурсанд бўладилар. Ишонсангиз агар, 5000 ни берганимдан буён беш минг марта ўйландим десам муболаға бўлмайди. Бироз ўша 5000 дан халос бўлиб уни унитиш мақсадида, ташқарига чиқдим. Бир пайт нарироқдан ўша 5000 ни қарзга олган ўша йигитга кўзим тушиб қолди. Қўлида бир даста гул, жуда хурсанд! Менга ҳам ахамият бермади, тўғри ўзи ўқийдиган коллежга кириб кетди. Ўша 5000 ни ўйларидан ташқарига чиқиб ҳам қутилмадим. У йигитчани қўлида гул билан кўрдиму яна ўйлай бошладим. Йўқ ўйламадим, аввалги гумонларимни хар бирини бирма бир хаёлимдан ўтқазиб, "севган қизи" деган жойига тўхталдим. Аниқ, бу йигит севган қизига гул сотиб олиш мендан пул олган. Нега энди бугун? Нега энди айнан коллеж томон йўл олди? Севган қизи десам, хозир куз бўлса, севишганлар куни қишда, аниқроғи февралда бўлса, 8-март ҳам ўтиб кетганлигига анча бўлган. Ҳа бўлди, туғилган куни бўлса керак. Тамом 5000 ни масаласини хал қилдим. Энди ўйламайман э, бошим ҳам оғриб кетди ўйлайвериб. Сизларни ҳам роса бошларингни қотирган бўлсам керак. **** Кеч тушиб уйга қайтдим. Меҳмонхонага кирар эканман, гулдонга солинган гулларга кўзим тушиб қолди. Хайрон бўлдим очиғи. Бироз жахлим ҳам чиқди. Кийимларимни ҳам алиштирмай, ошхонада овқат қилиш билан банд бўлаётган аёлимни ёнига кирдим. - Гуллар қаердан келди? - Келди-да, -деди атай жахлимни чиқариб. - Сендан сўраяпман, гуллар қаердан келди?- атайлабдан жахлимни чиқаришга уринаётганидан баттар жахлим чиқди. - Биттаси берганди, олиб келавердимда, - секингина кулиб ҳам қўйди аёлим. Бу гапдан кейин тепа сочим тикка бўлди, жазавага туша бошладим, чинакамига жаҳлим чиқаётганини сезиб қолди шекилли, яна гапира кетди. - Дарров қовоғингизни уясиз а дадаси, ким гул берса, олиб келавераманми, менда ҳам калла бор дадаси. - Ҳўш унда гуллар қаердан келди? - бироз ховурим босилгач яна сўрадим. - Ўқувчиларим совға қилишди. - Ие нимага? Ўқувчиларинг? Нима учун? - Нима учун бўлар эди, ахир индинга устозлар кунику, бизнинг байрамку! - Ҳа шунгами? Демак, ўқитувчилар байрами эканда! - Хада дадаси, сизга кимдир айтмаса байрамни ҳам унутиб қўясиз, сиз ҳам совға олиб қўйгандирсиз деб ўйлаб ўтирибман а. Бир зумда кундузги 5000 хаёлимга келди. 5000 ни бериб, ўша 5000 хамёнимдан чиқиб кетгани, нима сабабдан чиқиб кетганини 5000 марта ўйлабману, лекин ўша 5000 ни ишлаб топишни ўргатган, хаётда ўз ўрнимни топишни ўргатган, ўқишни, ёзишни, илмни берган устозларимни байрамини бир дақиқа бўлса ҳам эсламабман. Яҳши ҳамки аёлим ҳам устоз, муаллима. Бўлмаса шундай кунни ўтқазиб юборар эдим. Йўқ бояги студент мендан пул олиб, аёлимга гул бермаган, у бошқа коллежда ўқийди, у бошқа устозига гул совға қилган. Энди тушиндим, у йигитча ҳам мен каби устозлар байрамини унутиб қўйган, ўртоқлари совғалар кўтсриб келаётганини кўргач, хамёнини кавлаган етарли маблағ йўқлиги учун, минг хижолат билан мендан пул сўраган. Мен эса ўша 5000 ни қизғонмай, бериб юборганман. Натижада, гул олган устоз хурсанд бўлга, ўртоқлари қатори устозни хурмат қилиб байрам билан табриклай олган ўша йигитча хурсанд, 5000 ни яҳши ишга сарфлаганидан мана мен ҳам хурсанд. Лекин, ўзимчи, мен ҳам устозларни табриклашим керакку! Тезда ўз хатойимни анладимда, аёлимни билан бирга бозорга тушдим. Дўконлар айланиб ўзига ёққан нарсасини олиб бердим. Қизимни устози, ўғлимнинг тарбиячиси, хатто ўзимнинг биринчи устозимга ҳам совға олишни унутмадим. Устозларимизни борига шукр! Дунё тургинча туришсин улар. Байраминглар муборак азиз устозлар! Иқбол Юсуф. 29.09.2014 йил.
КАФАНЛИК. Тун яримлаб қолган. Атроф зим-зиё, ора сирада чигиртканинг чириллаши-ю, ариқдан оқаётган сувнинг шилдираши, ўртадаги жимликни бузиб турарди. Солих амакининг уйқуси қочди. Ўрнидан туриб, сўрининг четидаги нос идишдан етарлисини кафтига олиб, оғзига солди. Ўйга толиб ўтирганда қўққисдан, сўрининг нарига четида ухлаб ётган аёли Ойниса хола уйқусида бақира кетди. - Ака, акажон қўйиб юборинглар, кет йўқол! Аёлининг тўсатдан бақиришидан чўчиб кетди Солих амаки. - Э туфф э, қўрқитвордику бу! Эй хотин уйғон, тинчликми ўзи? Аёлини ёнига ўтиб, уни уйғота бошлади. Юзларидан муздек тер сизиб чиққан, қўллари қалтираган кўйи, Ойниса холани кўзлари очилди. Бир пас Солих амакига назар солиб, эри эканлигини пайқагач, - Сизми дадаси, сизни ҳам қўрқитиб юбордимми? - деди, жуда паст охангда. - Хозир, сен ётмай, тургин, мен хозир келаман, - деганча, Солих амаки, ошхона томон кетди. Биз зум ўтмай қўлида бир чинни муздек сув кўтариб келиб, кафтига озгинасини тўкиб, юзига сепди ва қолганини ичиб олиши учун, қўлига тутди. - Ол онаси, бундан ичиб олгин. - Раҳмат дадаси, раҳмат! - Тинчликми ўзи, нима гап? Ёмон туш кўрдингми? - Ҳа дадаси, жуда ёмон туш кўрдим. - Қуриб кетсин а, шу тушинг ҳам юрагим ёрилай деди-я. - Узр дадаси, узр, мен тушимда қўрққанимдан гапириб юборибманда. - Ҳа майли ҳеч қиси йўқ, нима кўрдинг ўзи? - Акамни кўрдим. Ойниса холанинг акаси икки йил аввал юрак хасталигидан оғриб, қазо қилган эди. - Кундузи акангни эслагандирсанда, шунга тушингга киргандир. - Йўқ, эслаганим ҳам йўқ эди, лекин жуда ёмон туш кўрдимда дадаси. - Хўш, нима бўлибди? - Бир овлоқ жойда эмишман, ҳамма ёқ қоп-қоронғу, узоқдан бир уйча кўринди.Секин-аста ўша томонга бордим. На бир дарвозаси бор, на бир қўни қўшни, хатто эшиги-ю, ромлари ҳам йўқ. Кичик бир тирқишдан чироқнинг ёруғ шуъласи ташқарига тушиб турибди. Ўша тирқишдан ичкарига мўраладим. Кўзим акамга тушиб, қолди. У киши кўзойнагини тақиб, столдаги оқ қоғозга бир нималар ёзаётган эдилар. Кўриб хурсанд бўлиб кетдим. Уларни чақирмоқчи бўлиб, оғиз жуфтлаганимни биламан, бирдан атрофида тўрт бешта аёл киши пайдо бўлдида. Акамни устига ташланди. - Хўш, хўш, - қизиқиб кетди Солих амаки ҳам. - Эгнидаги оқ либосга ёпишиб, уни устидан ечиб олишга уринар, оғзиларидан эса, "кийимимни бер номард, бер кийимни, булар меники, сен мени кийимларимни кийиб олгансан, қачон қайтарасан" дер эди. Акам эса қаршилик кўрсатар эди. Мен эса, бу холатни кўриб, ичкарига киришга қанча харакат қилсам ҳам эшигини топа олмадим. Одамларни ёрдамга чақира бошладим. Кейин сиз уйғотдингиз дадаси. - Ҳа, шунақами, демак ростдан ёмон туш кўрибсанда. - Дадаси, бу ерда бир гап борда, нима учун бундай бўлди экан? - Мен қаердан биламан, бир тушдақа тушда, нимасига хайрон бўласан хотин, ўзингга келган бўлсанг ётиб ухла! - дедида, оғзидаги носини туфлаб, ўзи ҳам ўрнига ётди. - Дадаси, буни охирига етиш керакда, нима қилсам экан? - Онаси ухла дедим сенга, бўлмаса яна тушингда сандирақлайсан хозир. - Хўп майли, сиз ҳам яҳши дам олинг! Ойниса хола ўша кунги тушдан кейин ўйланиб қолди, "бекорга бу тушни кўрмадим, аслида бир гап бор, буни тагига етишим керак" деди ўзига ўзи. **** Икки йил аввал, Адхамжон хонадони. Адхам юраги хасаталаниб ётиб қолди. Иш жойидан нафақага чиқарилди. Оёқдан қолди, "ишимизни битқизиб беринг" деб, уч тўрт сўм бериб кетадиган "танишлар"дан қолди. Бир йилдан буён шу холатда. Дадасининг бетоблигидан фарзандлар мерос масаласида ташвишга тушиб қолишди. Адхамнинг ўртанча қизи Дилозор, бошқаларидан кўра анчагина шаддод эди. Дадасининг тўсатдан оламдан ўтишидан хавотирга тушиб, барча опа сингилларини йиғиб оилавий йиғилиш ўтқаза бошлади. Онаси эса бу йиғилишдан беҳабар, ташқарида овқат қилиш билан банд эди. Фарзандлар шу қадар эрка тарбия топган эдики, ўчоқ қозонни ёнига ҳам йўламас эдилар. Адҳам бетоб бўлмасидан аввал жуда бой эди, уйига хизматчи ёллаган эди, барча ишларни улар бажарар эди. Мана энди ҳамма иш аёлининг ўзига қолди. Қизлар эса қўлларини совуқ сувга урмас эдилар. - Ҳамманг эшитиб ол, агар дадамга бир гап бўладиган бўлса, шахардаги икки хонали уйни мени номимга ўтқазиб берасанлар! - деди Дилозор. Опаси Зарнигор, синглиси Зубайда ва кенжа укаси Улуғбекка. - Опа, ахир сиз оладиган нарсаларингизни олиб бўлгансизку! - деди, шаддодликда опасидан қолишмайдиган синглиси Зубайда. - Нима олдим айтчи, битта боғни сени номингга ўтқазиб қўйган бўлса, ман нима ҳам олдим. - Нима ҳам олдим деганиз нимаси, поччам қамалиб қолганда, дадамни йилт янги Нексиясини сотиб, ҳамма пуллари ўша ерга олиб бориб, чиқариб келдизку! - Сени тилинг чиқиб қолибдими хой қиз, ишлатган бўлсам эрим учун ишлатдим, яҳши жойда ишлаётганда "поччажон" эди а, энди уни ҳам гапиряпсанми, энди қамоқдан чиққани билан бир иши йўқ, ўша шахардаги уй бизга ўтса, уни ҳам сотиб, савдойимни катталаштираман, поччанг менга ердам беради. - Хўп унда, менга анави ижарада миниб юрган Дамасни берасизлар. Хўжайиним минадилар. - Майли келишдик, Улуғбек сенга манашу данғиллама ховли, сен индамасанг ҳам бўлади. Яна бир гектар боғ ҳам сенга қоляпти, - деди Дилозор, кенжа укасига. Адхамнинг катта қизи, жуда ювош эди, ақлли ва бамаъни бўлгани билан қўрқоқ эди, айниқса Дилозордан жуда қўрқар эди. Аслида бундай бўлишига Адҳамнинг ўзи айбдор, Дилозорнинг ўғил бола характерга эга бўлганидан хурсанд бўлиб, уни бошқа фарзандларидан аъло кўрарди, нима иш қилмасин Дилозор билан бамаслаҳат қиларди. Тез-тез гаплари орасида "Ҳамманг ҳам бир, Дилозорим ҳам бир, мендан кейин сенларни шу боқади" дерди. Шунинг учун, уйда Дилозорнинг гапи гап, сўзи сўз бўлиб қолди. Дадасининг ўлими яқинлигини сезиб, тезда бошқарувни қўлга олганди. Лекин, заррача меҳр туйғуси шаклланмаган эди Дилозорда. Опаси Зарнигор эса, Дилозордан қўрқсада бўлаётган суҳбатга жим қараб тура олмади. Ғазаб билан сўз қотди синглисига. - Дилозор Худодан қўрқмайсанми, ахир дадамиз хали ўлмадику, халитдан мерос талашяпсанлар. - Хахаха, опа сизга хеч нима тегмаётганидан хафа бўлиб қолдизми? - Керак эмас менга, дадамнинг соғлиғи керак. - Ҳа шунақами? - Шунақа, шуми сизларни дадамга бўлган хурматларинг! Дадамиз ёшлигимиздан бизни эрка қилиб ўстирдилар, нима хохласак олиб бердилар, кўнглимизга қарадилар. Нима топса уйга олиб келдилар, шу бўлдими энди хурматлари. - Жа ақлли бўлиб кетибсизми опа, биз нима дадамизни ўлдириб юборяпмизми, шунчаки ўладиган бўлса одамлар олдида мерос талашиб шарманда бўлмайлик деган мақсадда, аввалдан келишиб оляпмизда. Ҳа майли жуда қуруқ қоляпман деб ўйлаб қўрқиб турган бўлсангиз, ана қишлоқ четидаги 10 сотих дала ховлини сизни номингизга ўтқазиб берамиз, поччам билан бирга ўша ерга кўчиб ўтиб яшайверасизлар. Тўғрими? - деб савол назари билан қараб қўйди Дилозор сингилларига. - Айтдимку сенларга менга ҳеч нарса керак эмас деб, Дилозор сен дадамнинг бетоблигидан кўпроқ куйинишинг керак эди аслида, ҳаммамиздан ҳам ортиқ оларди сени, ишонганим сенсан қизим дер эдилар, мендан кейин оиламни боши бўласан дегандилар, сен бўлса хали дадамиз кўз юммасидан орттирганларини ҳаммасини талон тарож қилиб юборяпсан. - Бу нима деганиз опа? - жахли чиқиб кетди Дилозорни, - талон тарож қиляпсан, нимани таладим, дадам айтганларидек ҳаммасини тенг тақсимлаб беряпманку, хозирдан бўлиб беришим сабабини айтдим, вафотларидан сўнг бир-биримиз билан нарса талашиб жиққа мушт бўлгандан кўра кўзлари очиқлигида меросини тенг тақсимлангани кўргани яҳши эмасми, қолаверса хабарингиз бор, шифокорларни айтишича дадамиз икки маротаба юрак хуружини ўтқазиб бўлибдилар, учунчисига юраклари бардош бермас эканлар, бу дегани тезорада дадамиз бу оламни тарк этади дегани эмасми? - Астағфируллох, нафасингни ел учирсин сен қизни, хайф сендек фарзандга, шунчалик ҳам нарсага ўч бўласанми? - деганча Зарнигор ташқарига чиқиб кетди. Ушбу сухбатни қўшни хонада ётган Адхам ҳам эшитиб, юрак бағри эзилиб ётган эди. Фарзандларининг ўзига бўлган муносабатидан касали ортиб, юрагига оғриқ кирди, қаттиқ қаттиқ санча бошлади. Инграганча аёлини чақирди. Лекин, уни овозини ҳеч ким эшитмади, фарзандларни дадасининг соғлиғидан кўра ундан қолаётган мерос кўпроқ қизиқтирар эди. Ҳамма ишнинг бошида, ўзи бош қилиб кўкка чиқариб қўйган энг суюкли фарзанди Дилозор турганидан қаттиқ афсусланди. Қаттиқ сиқилди. Сиқилиш натижасида, юрагида оғриқ турди ва уришдан тўхтаб қолди. Кўзлари юмилди, оламдан ўтди. Фарзандлар дадасининг жони узилганини деярли бир икки соатгача, хатто билишмади ҳам. Ховлида қий-чув, ёлғондакам бақир чақирлар кўтарилди, бир пасда маҳалладан қўни қўшнилар чиқишди. Маҳалла имоми, Адҳамнинг аёлини чақириб, маййит учун керакли бўлган нарсаларнинг тайёр ёки тайёр эмаслигини сўради. Турмуш ўртоғи ўлим тўшагида ётганини билсада, уқувсиз аёл, ҳеч нима тайёрламаган эди. - Унда келин, тезда бозорга бориб келинглар, керакли нарсаларни ёзиб бераман олиб келинглар. Маййитни кўп ушлаб ўтириб бўлмайди, тушликдан сўнг жаноза ўқиймиз, - деди. Адхамнинг аёли, тўғри пул сақланадиган сейфга югурди. Лекин, сейфнинг калити ўз жойида йўқ эди. Дархол хаёлига Дилозор келди ва уни чақирди. - Дилозор, сейфнинг калит сендами? - Ҳа менда, нима қиласиз калитни? - Бозордан у бу нарса олиб келиш керак экан, шунга пул олмоқчи эдим. - Сайфда пул йўқ, ҳаммасини олиб, машинага тўлов қилиб келганман, дадам раҳматли менга шундай васият қилган эдилар, - деб, гап ишончли чиқсин деган мақсадда дадасини ҳам қўшиб қўйди. Аёлнинг тарвузи қўлтиғидан тушди қолди. - Энди қаердан топаман? - Қаердан топардингиз, ана амакимлардан, аммамлардан холаларимдан сўранг, уларга ҳам дадамни қанча фойдаси тегкан, шунақа кунларда яҳшиликларини қайтармаса, яна қачон қайтарар эди. - Адхам ака шунча йиққан пулларини нима қилди экан, қаерга сарфлаб юборди экан демайдими? - Ие ая қизиқсиз а, нега ундай деркан, агар шунақа деса, акангиз бир йилдан бери ётиб қолди, шунда дори-дармонга ишлатиб, ўзимизда ҳеч нима қолмади дейсиз. Она қизини айтганини қилиб, хадди сиққан қариндош уруғлардан қарз сўради. Имкони борлар ёрдам қилишди. ***** Хозирги кун. Ойниса хола кўрган тушига аниқлик киритиш мақсадида, ўзидан катталарга маслахат ташлади. Улар ҳам кўрган тушида бир гап бор эканлигини, тезда хадм қуръон қилиб юборишини айтишди. Ойниса хола Солих амаки билан маслахатлашиб, ўтганларнинг рухини шод қилиш мақсадида хадм қуръон қилиб юборишди. Шунда ҳам кўнгли ёришмади Ойниса холанинг, ухлаш учун кўзини юмиши билан ўша холат тасвирлангандек бўлаверди. Эртасига тонг сахардаёқ, раҳматли акасининг хонадонига йўл олди. Ўтган икки йил ичида Дилозор дадасидан қолган барча бойликларни сарфлаб юборган, хатто эри иккисига қуриб берган ховлини ҳам сотиб, эри билан бирга Адхамдан қолган ховлига кўчиб келиб яшамоқда эди. Аммасини азонлаб уйга кириб келганидан хайрон бўлди Дилозор. Салом аликдан сўнг, шаддод қиз хайратини яширмай, тезда аммасини сўроққа тутди. - Тинчликми амма, эрта азонлаб биз томонларга йўлингиз тушибди? - Ҳа тинчлик қизим, бир ғалати туш кўрган эдим, шуни таъбирини билиш учун келган эдимда. - Ие амма қизиқсиз а, ахир биз тушларни таъбирини айтиб берадиган мутахассис эмасмизку! - деб, аммасини устидан кулмоқчи бўлди. - Исминг ҳам бекорга Дилозор эмасда, билиб қўйилган шекилли, йўқ биз қаердан биламиз деб қўя қолмайсанми, - деганча ўзига ўзи юзига фотиха тортиб ховлидан чиқиб кетмоқчи бўлганда, Адхамнинг аёли уни тўхтатди. - Ойнисахон узр, нима хақида гапирмоқчи эдингиз ўзи? - Айтадиган гапим ҳам эсимдан чиқаёзди, хах нима эди а, ха айтганча бир туш кўрдим. Акам кирибди. - Дадам раҳматлими? - сўради Дилозор. - Ҳа акамлар, сени даданг. - Хўш хўш, нима бўлибди кейин? - У киши оқ либосда эмиш, бир пайт акамни аёллар ўраб олди ва эгнидаги кийимини ечишга урина кетди. Фақат "бу мени кийим, кийимни бер" деб бақирар эди. Чўчиб уйғониб кетдим. Ўша кундан буён уйқумда халоват йўқ. Шунга келгандим олдиларингга. Дилозор аммасини тинглар экан, онасига бир қараб қўйди. Онаси бир гап айтиш учун оғиз очган эди ҳамки, унга қовоғини уйиб, гапиришдан тўхтатди ва тезда ўзи оғиз жуфтлади. - Биз билмасак амма нега бундай бўлди экан? Майли бирор кун хақларига атаб хадм қуръон қилиб юборармиз, - деди ахамиятсиз охангда. Жуда совуққонлик билан. - Майли шундай қилинглар бўлмаса, -деганча Ойниса хола хайрлашиб уйига кетди. Уйи томон борар экан, хаёлига акасининг катта қизи Зарнигор келди. - Акам оламдан ўтган куни у ҳам ўша ерда эди, балки бу билар, бориб айтсаммикан, ха майли бораман охирига етмай қўймайман, булар бир иш қилишган, бекорга тушимга кирмайди акам, - деганча манзилни ўзгартирди Ойниса хола. **** - Хой ким бор? - Ие келинг Ойниса қизим, келинг бу ёққа ўтиринг, Зарнигорхон, чиқ ховлига амманг келдилар, - деб кутиб олди Зарнигорнинг қайнонаси. Ичкаридан Зарнигор чиқиб аммаси билан кўришди. Дастурхон ёзди, нон чой қилди. Овқатга ҳам уннамоқчи бўлганида Ойниса хола уни тўхтатди. - Шарт эмас болам, овора бўлма, мен тез қайтаман, - деди. - Овораси бораканми, тезда жиз биз қилиб қўя қолади, қаёққа ҳам кетардингиз Ойнисахон. - Йўқ, йўқ уннамасин холажон, бир оғиз сўрайдиган нарсам бор эди, шунга келгандим. - Ҳа майли, амма жиян ўзларингни алохида гапларинг бормиди, - деди хола сирли бирор гап бормикан, мен халал бермаймикан деган хаёл билан. - Йўқ хола сиздан беркитадиган гапим йўқ, сиз бўлсангиз қайтанга яҳши, мени ўйлантирадиган нарсага балки сиз жавоб берарсиз. - Хўш нима экан? - сўради хола, Зарнигор ҳам хайрон бўлиб ёнларига ўтирди. - Шу десангиз икки уч кун аввал бир туш кўрган эдим. Жуда ёмон туш. - Худо асрасин э синглим, тинчликми? - гапга қўшилди хола. - Тинчликкка тинчликку-я, лекин кўнглим таскин топмаяптида. - Нимадан синглим? - Тишимга акам кирдилар....... Ойниса хола уларга ҳам тушини айтиб берди. Тушни эштитиб бўлгач, бир пас келин ва қайнона жим қолдида, бирдан Зарнигорнинг қайнонаси "Астағфируллох" деб юборди. - Тинчликми хола, тобингиз қочдими? - сўради Ойниса хола. - Мазам яҳши тушингизни эшитиб, қўрқиб кетдим. - Ўзим ҳам қўрқиб кетдимда хола, балки сиз биларсиз тушимни таъбирини. - Биламан албатта, мен сизга айтсам..., - деб энди оғиз жуфтлаган эди, Зарнигор гапини бўлди, шу билан қайнонасини тўхтатмоқчи бўлди. - Ойижоним айтмоқчиларки... - Сен шошма Зарнигор қизим, энди айтмасам бўлмайди, бу ишни тўғриламасак даданг раҳматли қабрида ҳам тинч ётмайди. - Хўш хола, нима демоқчисиз ўзи? - Айтмоқчиманки, ўша туш сенга бекорга кўринмаган экан. Аканг раҳматли ўтган куни мен ҳам етиб бордим. Ховлида тўс тўполон, йиғи сиғи, биров биров билан иши йўқ. Қудам биласиз озгина ювошроқ, турмуш ўртоғи бемахал оламдан ўтганидан гарангсифат бўлиб қолган. Ҳеч нимага аралашмай жим ўтирибди бир четда. Бу ёқда маҳалла оқсоқоли маййитга керакли бўлган нарсаларни сўраб турибди. Сал тирикроғи Дилозор. Олдига бордим, қизим нима камчилик, нима қилиш керак, ёрдам керак бўлса ёрдам қилай дедим. Ўзи мени шундай дейишимни кутиб турган шекилли. Бу маккора қиз, ёлғондакам йиғи қилиб, елкамга бошини қўйиб йиғлаб, "Раҳмат холажон, кўрмайсизми ишонган тоғимиз, дадамиз, ўлиб қолдилар, энди биз нима қиламиз" деди. Кўнглига таскин бердим, бандалик экан бардам бўлгин қизим дедим. Кейин бирдан ўзига келиб, илтимос қила бошлади. - Холажон бир йил ичида дадамни кўрсатмаган даволатмаган жойим қолмади, бор йиққан терган пуллари ҳам тугаб битди. Энди у кишини қўйиб келиш учун бир нималар зарур экан. Олиб келгани пулимиз йўқ, бирортасидан сўрагани хижолат тортяпман, Адхам бой, пулга мухтож бўлиб қолибдими дейишидан чўчияпман. Нима қилишга бошим қотган, илтимос холажон ёрдам бериб юборинг, шарманда бўлиб қолмайлик, - деди. Тўсатдан ўлиб қолгудек бўлсам болаларимга оғир юк бўлмай дея, хар нафақам чиққанда, ўзим учун ул бул нарсалар олиб йиғиб қўйган эдим, дархол хаёлимга ўшалар келди. - Қўй қизим кўп куйинма, ана Зарнигор опангга айтаман, тезда уйдаги кафанлигу бошқа буюмларни олиб келади. Маракаларни якунлаб, пулини берсанг яна олиб қўярман, - дедим. - Хўш, хўш хола кейинчи, кейин нима бўлди? - сўрай кетди Ойниса хола. - Мана икки йилдирки, олиб бермадида, мен ҳам атай қилгандек ҳеч нима сотиб олмадим. Куни кеча сандиқни очганимда эсимга тушиб, "ўшанда бекор берибманда, индамай қўйсам нима бўларди" дегандим. Демак, ўша нарса тушингизга кирибдида қизим? Ойниса хола бу гапни эшитар экан, қўллари титраб кетди, елкаси ачишди, жигари оғриди, кўзларидан ёш қалқиди, ғазаби келиб Зарнигорга жаврай кетди. - Эх бечора акагинам а! Хайф сендек фарзандларга, сенларни бировдан кам қилмай улғайтирди, нима топса боламга деб олиб борди. Укаси ёки синглиси қарз сўраб борса, сенлар онанг билан қўшилиб дадангни таладинглар, нима учун берасиз, биз эмасми фарзандларингиз, эртага суянадиганларингиз эмасмизми дедиларинг. Сен ёки синглинг, ёхуд уканг умуман бирортанг суянчиқ бўла олдиларингми ўзи? Ўн метр оқ сурф олиб бера олмаган фарзадн фарзандми ўзи? Акам ўтганларида барча маракаларини харажатларини биз опа-сингиллар, жигарлар кўтардик, "Дадамизни даволатиб пулимиз қолмади" дедиларинг, биз ишондик, икки ой ўтмасидан Дилозоринг янги машина олиб минди, биз индамадик, аслида ўша пуллар акамники эди, битта машинага етадиган пули бор бўла туриб, уни ишлатмадиларинг, ўша пулларидан озгина жуда арзон турадиган кафанлигини олиб берсаларинг бўлмасмиди, Оллохнинг ҳам қахри келди, яп-янги машинани Дилозоринг урди, ёниб кетди, ундан ҳеч нимага арзимас бир уюм темир терсак қолди. Эх афсус! Шунча пул топган, мол дунё орттирган акам қарзга олинган кафанлик билан кўмилган эдими? Ойниса хола ич-ичидан келадиган аламини, анчадан бери айтиши керек бўлган гапларини Зарнигорга тўкиб солди. Рўмоли билан кўз ёшларини артар экан, Зарнигорнинг қайнонасига қараб: - Мен олиб бераман холажон ўша нарсаларни, ҳа мен олиб бераман, ошиғи билан олиб бераман, илтимос қиламан бизларни кечиринг, биз билмаган эдик, бехабар эдик, - дея Ойниса хола ховлини бошини ҳам қилганча тарк этди. Иқбол Юсуф. 02.10.2014 йил.
Ота ким ўзи? Ота шундай зотки, у кишини оёқ кийимини кийиб кўрасан, сенга жуда катталик қилгани учун узоқроқ юра олмайсан, лекин барибир ўша оёқ кийимни кийишга, худди ўша инсондек бўлишга интиласан. Уни уст-бошларини кийиб кўрасан, минаётган машинасини ҳам мингинг келади. Рулига ўтириб, худди ўша инсондек бошқариб кўрмоқчи бўласан. Юрганда юришини, турганда туришини, ётганда ётганини ўхшатишга, унга тақлид қилишга уринасан. Ота шундай зотки, кун бўйи меҳнат қиладиган, ишлаб пул топадиган, сени едириш учун, кийдириш учун, ўқитиш учун тинмай меҳнатда бўладиган захматкаш бир инсондир. У кун бўйи меҳнат қилади. Кун-у тун рўзғор ташвишида бўлади. Иш давомида баъзи бир кўнгил хираликларга учрайди. Бошлиғидан сўкиш эшитиши мумкин, одамлар билан ўзаро келишмай қолиб таъбини хира қилиши мумкин, лекин уйга қайтаётиб хар қандай кўнгил хираликларни унутиб, сен учун дўкондан ширинликлар олиб кела оладиган инсон ҳам ота бўлади. Хаёт ташвиши унинг юзидаги ажинлар билан бойитган бўлсада, сени кулгуингга, хурсандчилигингга шерик бўлиб, биргалашиб кула оладиган инсон ҳам ота бўлади. Сени бағрига босиб, барча қийинчиликларни ташвишларни унутади. Ота шундай инсонки, бирор кун ишдан қайтаётиб, ёнларини пайпаслаб, ширинликлар олмаганини билиб қолса, эшик остонасига келиб қолган бўлса ҳам яна қайтиб дўконга чиқиб сен учун ширинлик олиб кела оладиган ва бундан сира эринмайдиган, ҳеч қачон сен учун қилганларини миннат қилмайдиган зотдир. Агар сен қўнғироқ қилиб қолсанг, хар қандай юмуш билан банд бўлмасин, уларни бир четга суриб сени тинглай олади, бирор нарса сўрасанг, қўлидан келганча харакат қилиб ўша илтимосингни бажаришга харакат қилади. Бажаради ҳам. Бир жойинг шамоллаб қолса, бетоб бўлиб ётиб қолсанг, ўзини қўярга жой топа олмай қолади. Сен учун жонини ҳам беришга тайёр бўлиб қолади. Сен учун хар қандай иш қилишга ҳам қодир бўладиган ҳам отадир. Ўртоқлари олдида сен билан мақтанади. Бу мени ўғлим дейди. Зурриётим, наслимни давомчиси деб атайди. Ўғли борлигидан фахрланади, қаддини ғоз тутади. ***** Ўғил, сен ўша отани ўғлисан. Вақти келиб катта бўласан, вояга етасан. Қачондир дадангни оёқ кийимини кийишга бўлган иштиёқинг баланд бўлган бўлса, вояга етганинг сари, "ақлинг" киргани сари, ўша оёқ кийимни қўлинг билан ушлаб, пойини пойига қилиб тўғрилаб қўйишга ҳам хазар қила бошлайсан. Эски, кераксиз буюм деб тасвирлайсан. Уни кийими, миниб турган машинаси жудаям эски, ҳеч ким хавас қилмайдиган буюмлардек кўрина бошлайди кўзингга. Қараганинг сари бурнингни жийира бошлайсан. Уни юриш туришидан, ўзини тутишидан уялгинг келади. Ўртоқларинг билан бирга турганингда олдингдан ўтиб қолишини, отанг эканлигини улар сезиб қолишини хечам хохламайсан. Ие даданг шуми? - деган саволидан қўрқасан. Эгнигга қимматбахо кийимларни кийиб олгансан, "ўртоқлари қаторидан қолмасин, улар олдида хижолатли бўлмасин" деб отанг ўзи эски чориқда қолган бўлсада, ўзи киймай сенга кийдирган. Сен қимматбахо кийимларни кийиб олиб, уларга мақтаниб қўйгансан, аслида ким эканлигингни отангни эгнидаги кийимлари орқали билиб қолишса, ўртоқларинг сендан нафратлана бошлайди, ўзларини "доираси"дан четлатиб ҳам юбориши мумкин. Шундан қўрқасан, "отанг шуми?" деб масхараомуз сўраганларида, сен "Бу амаки қўшнимиз бўлади, эркалаб ўғлим дейдида" дейишдан ҳам тоймайсан. Улар телефон қилиб қолса, имкон қадар олмасликка харакат қиласан, "яна бир муаммо бор шекиллида ёки пул сўрасалар керакда" деб ўйлайсан. "Йиғилишдаман" ёки "иш билан бандман" деб, смс орқали ёзиб юборишинг ҳам мумкин. Бирор жойи оғриб бетоб бўлиб қолса, ака-укаларингни излай бошлайсан, ўзингча хақиқатпарвар бўлиб, жигарларингга отангга қарашни тенг тақсимлай бошлайсан. "Сен дори-дармонига ёрдан қил, мен озиқ-овқатига". "Сен бир кун бирга бўл, эртага мен бўламан". Эртадан то кечга қадар у зотнинг бошида туришга сени вақтинг бўлмайди. "Дори-дармонини олиб бердимку, ўзим шарт эмасдир" деб ўйлайсан, аслида эса сени меҳрингга муштоқ бўлади. Сендан қувват олади. Отанг ёшлигингда қилганларини, сен ўн бирини ҳам унга қила олмасанг ҳам бирор марта юзингга солмайди. Миннат қилмайди, ёмонликларингни унутиб, арзимас яҳшиликларингда кўнгли тоғдек кўтарилиб юбрадиган инсон бу -Отангдир! Ота ана шундай, меҳрли-мурувватли инсондир! Иқбол Юсуф. 11.10.2014 йил.
Иқбол Юсуфдан каттароқ хикоя ўқишни истайсизларми??? (Реал воқеликка асосланган). Одил шифохонага бош шифокор бўлди-ю ўзгарди. Қўлида ишлайдиган ҳамширасини ёқтириб қолди. Малика биргина ўғли билан ёлғиз ўзи яшар эди. Турмуш ўртоғи бевақт оламдан кўз юмган эди. Одилга бу жуда қўл келди. Тез-тез хонасига чақиртириб, унга енгил топшириқлар юклай бошлади. Имкон борича ўзининг хонасидаги хужжатни тўғрилаш ишларини буюрди. Иш давомида унинг кўнглини олишга харакат қилди. Хотини эса кўнглига жуда хунук кўриниб кетди. "Қани Маликани кўнглини забт эта олсам" хаёл қила бошлади Одил, Маликани аёли ўрнига қўя бошлади. Уч нафар фарзанднинг отаси бўлган Одил қирқ бешдан ўтиб элликка яқин келганида айниди қолди. Хотинни иккита қилмоқчи ҳам бўлди, лекин аёлининг акаларидан қўрқди, чунки унинг бош шифокор бўлишига айнан аёлининг акалари сабачи бўлган эди. Кўп вақт ўтмай, Маликанинг кўнглини забт эта олди. - Малика, сиз меникисиз, сизсиз менга хаёт қоронғу. - Одил ака ундай деманг, ахир сизни оилангиз борку! - Э ўша оиласини ҳам, зерикдим ўша хотиннинг машмаларидан, уйга боришим билан бош оғриқ бошланади. Ахир мен ҳам яҳши яшашга хаққим борку! - Тўғри айтасиз, лекин Фарида опа эшитиб қолгудек бўлса, иккимизга ҳам яҳши бўлмайди. - Билса билсин, тўйдим ундай хаетдан, ўзи билиб қолмасидан аввалроқ ўзим айтмоқчи бўлиб турибман. Уларнинг сухбати тугаб улгурмасидан, эшик очилиб аёли Фарида кўринди. - Дадаси, бу нима қилганингиз? Ахир сизга нима ёмонлик қилган эдим. - Фарида... Фарида..., -Фарида эрининг чақириғига ҳам қулоқ тутмади, эшикни ёпиб ортига бурилиб кетди. - Вой энди нима бўлади Одил ака? - деди Малика устига чойшабни тортиб. - Хеч нима қилмайди, сен куйинма Маликам, яҳши бўлди қайтанга билгани, энди болалари учун сабр қилади ёки бўлмаса ана катта кўча, мақтанчоқ акалари боқиб олаверади. **** Фарида эриниг хиёнатини кўтара олмади. Дунёларга сиғмай кетди бечора. Бутун борлиғича севар эди уни. Эрининг унга қилган инсофсизлигига чидай олмади. Оғир касал бўлиб ётиб қолди. Одил эса бирорта шифокорга тузукроқ кўрсатмади ҳам... Акалари келиб шифокорга олиб кетмоқчи бўлганида, Фарида эрининг қилмишини уларга айтмади ҳам. - Нима мен ўз хотинимни ўзим кўрсата олмайманми? Ўзим ҳам шифокорман ахир, сингилларингни бўлгани шу, тез орада соғайиб кетади, -деб Одил Фариданинг акаларини кузатиб қўйди хар гал. Дард ўз сўзини айтди, бора-бора оғирлашиб бораётган касаллик уни ажал домига олиб борди. Касалҳонада жон берди. Катта қизи яҳши хонадонга келин бўлиб улгурган эди, лекин уйда қолган бир қиз бир ўғли етим қолди. Одил эса, хотинининг ўлимидан атиги бир икки ойгина куйинди холос. Фариданинг ўлимига ҳам бир икки ой бўлиб улгурмасидан, уйланиш харакатига тушди Одил. - Кирсам майлими? - юз кўзларига атир упа суртган алламбало кийим кийиб олган Малика хонага кирди. - Ие келинг Маликахон. Бугун жа очилиб кетибсизми? - хушомадни жойига қўйди Одил, - бу ерга ўтиринг деганча стол атрофидаги стуллардан бирини қўллари билан тўғрилаб жой кўрсатди. - Ассалому алайкум Одил ака, яҳшимисиз, - мулойимгина қилиб саломлашди Малика ва Одил кўрсатган стулга ўтирди. Иккиси ҳам хаяжонда, Маликанинг тепасида турганча унинг чиройли юзларига термулганча бир вақт жим бўлиб қолди. - Чақиртирган экансиз, - жимликни бузди Малика. - Ха, ха, чақирган эдим, - дедида яна бир муддат хеч нима демай, Маликанинг тўғрисига ўтиб, чўкка тушиб ўтирди ва унинг қўлларини ушлаганча, унинг юзларига тик боқиб, - Малика сизни яҳши кўраман, сизга уйланмоқчиман, менга тегишга розимисиз? Кутилмаган таклифдан, хайрон қотди Малика, икки юзи қизарди Маликанинг. - Одддил ака, ахир... - Нима ахир?- ўрнидан туриб кетди Одил. Хона бўйлаб у ёқдан бу ёққа юра бошлади. - Келинойимни жанозаларига ҳам хали икки ой ҳам бўлиб улгурмадику! - Нима қилибди бўлмаган бўлса, нима мен сўққабош бўлиб юраверишим керакми, айтинг! Ўлган ўлдида, яна қанча аза тутишим керак? - Ҳа энди, хеч бўлмаса йил ошиларигача сабр қилсакмикин... - Йўқ мен сабр қилмайман, сизсиз бир кун ҳам яшай олмайман, нега тушунмайсиз Маликам? - Тушунаман Одил ака, фақат мен... Одамлар нима дейишаркан? - Э тупурдим ўша одамларнинг гап сўзларига, мен ҳам одамман, мен ҳам яҳши яшашга хақлиман! - Шундай дейсизку...., - Малика гапини тугатмасидан, Одил яна Маликанинг қаршисига тиз чўкди ва қўлларини яна ушлади, юзига босди. - Илтимос Маликам, менга турмушга чиқинг, нима истасангиз мухайё қиламан, хохласангиз ойни олиб бераман. - Нималар деяпсиз а Одил ака? Қўйинг бундай гапларни, майли сизга турмушга чиқишга розиман, фақат битта шартим бор, - дедида қўлларини Одилнинг қўллари орасидан тортиб олиб, ўрнидан турди. - Айтинг гулим қандай шарт? - Ўғлимни ўз ўғлингиздек кўрасиз, фарзандларингиз бизни камситишига йўл қўймайсиз, қонуний никохдан ўтамиз. Ҳа яна бир гап, ўзаро ишонч учун уйингизни ўғлимни номига хатлаб берасиз. Мухаббат Одилнинг кўзларини кўр қилиб бўлган эди. Хеч нима кўринмай турганди кўзига, ўз фарзанди зурриёти, ўғли борлигини унга ҳам асли уй кераклигини хис қилиб турган бўлсада, азалий орзуси ушалай деб турганда ховлини хисобга олиш кўнглига ҳам сиғмади. - Бўпти мен розиман Маликам, сизни ҳамма айтганларингизга розиман, хўш энди менга турмушга чиқасизми? - Ҳа. **** Кичик даврада Одил билан Маликанинг никох тўйлари бўлиб ўтди. Одамлар бир икки ой гапиришди. Парво ҳам қилмади улар. Бир вақтлар машинани орқа ўриндиғида кетадиган Фариданинг ўрнида, энди Малика ястаниб олиб ишга кетар эди. Одил ўзини жуда бахтли хис қилар эди. Қўни қўшнилари, айрим таниш билишлари эса ундан юз ўгирган эди. Унга нисбатан нафрат кўзи билан боқар эди. **** Кун ўтди. Ой ўтди. Йил ўтди. Кунлар ўтгани сайин Малика борган сари ўзгариб борди. Ўн гулидан бир гули очилмасдан эрдан қолган Малика элликка кирган чол билан яшашни ўзига эп кўрмай қолди. - Одил ака кечга дугоналарим билан зиёфатимиз бор эди, шунга салгина кечроқ қоламан. - Болаларга кечки овқат нима бўлади? - Ана қизингизга айтинг, у ҳам эплай оладику, билмаса каттасини чақиринг, нима фақат мен учун керак эмассизку! - Эй нималар деяпсан Малика? - Хўш бормайми ўша зиёфатга? - жахл қилди Малика Одилга жавобан. - Майли борақол ўша зиёфатингга. Малика борган сари ўзгариб борди, ўзига оро берадиган бўлиб қолди. Одилнинг фарзандларини қул қилиб ишлатди. Катта қиз ота уйига умуман келмай қўйди. Иккинчи қизини ҳам бўйи етиб қолди. Унга келган совчиларга рад жавоби берилди. Сабаби, қизига сеп сидирға қилиш ўрнига Маликани кийинтирар, базму жамшидларга юборар эди. Авваллари ўзи хохлаб пул сарфласа, энди Маликадан қўрққанидан пул сарфлар эди. Шунда ёдига тушди Фарида. - Дадаси камроқ харж қилинг, қизимизни бўйи етиб қолди, унга сеп сидирға қилишимиз керак, бир пасда иккинчи қизингизни ҳам бўйи етиб қолади. Раҳматли аёлини ушбу сўзларини эслаб куйинди, "эссизгина аёлима, хечам ўзини ўйламас эди-я, болаларим дерди у, ўзига қарамай ҳам қўйганди бечора, мен уни гап сўзларини ортиқча хархашага чиқарибман а, мен нонкўр уни бесўнақай аёлга чиқарибман а" деб, кўп сиқилди. Маликадан яшириб бироз пул йиғди ва опаси билан маслхатлашиб иккинчи қизининг сеп сидирғасини олди. Сеоини йиққунча она сути оғзига келди. Хар гал опаси билан сеп йиғиш учун бозорга чиққанида, унинг қанчалик машаққат эканлиги хис қилди. Оёқлари толиқиб чарчаб уйга келиб ўтирганида, яна Фсрида ёдига тушди. У ҳам доим "чарчадим" дерди, "у ер бу ерим оғрияпти" дерди. Мана бугун Одил ҳам ўша оғриқларни хис қилиб ўтирибди. Унга осон эмаслигини пайқаб турибди. "Бечора аёлим а" деб аёлига куйинишидан бошқа чораси ҳам қолмаган эди. Эплаб сиқтаб бир хонадонга иккинчи қизини ҳам узатди. Бир куни ўғли Маликанинг ўғлини урганини кшриб қолди. Хар қанча эхтиетлаб, Маликадан ўғлининг қилган ишини яширишга харакат қилмасин Малика барибир сезиб қолди. Одилни ўғлини урдиришга ундади. Илож қолмади Одилда, кенжа ўғлини, зурриетини икки юзига тарсаки туширди. Ўғли дадасига хеч нима демади, индамай кўчага отилиб чиқиб кетди. Эртасига дадасига хат қолдириб кетди. "Дадажон мендан хавотир олманг, дўстимнинг акаси Мурод билан Россияга ишлагани кетяпман, бу хонадонда бошқа яшай олмайман, ишлаб пул топиб, ўзимга бошқа уй сотиб олмагунимча қайтмайман". Одил хатни ўқиб хўнграб йиғлади. Буткул ёлғиз қолди Одил. Қизлари ҳам бу бехосият уйга келмай қўйган эди. Уни юпатадиган, овитадиган кўнглига малҳам бўладиган хеч кими йўқ эди. Малика эса ўзи билан ўзи овора эди. Одилга умуман эътибор ҳам қилмас эди. Онда сонда уйга келмай қўядиган одат ҳам чиқарди. Одилга "дугонамникида эдим" деб ортиқча хисобот бериб ўтирмас эди. ***** Кунлафнинг бирида Одил хизмат сафари юзасидан икки уч хафтага бошқа вилоятга кетадиган бўлиб қолди. - Сиз бемалол бориб келаверинг дадаси, биз ўзимиз бемалол ўтираверамиз, биздан хечам хавотир олманг, қолаверса ўғлимиз Сардоржон ҳам катта йигит бўлиб қолди, бемалол онасини қўриқлай олади, - деб уни кузатиб қўйди Малика ўз ўғлини назарда тутиб. Одил унинг гапига аҳамият ҳам бермади. "Ишқилиб тинч ўтирса бўлди" деб қўйди дилида. Хизмат сафарига бир хафта бўлганида, ховлисига қўшни бўлган синфдоши Ботир қўнғироқ қилди. - Ало Одил яҳшимисан? - Ҳа яҳшиман раҳмат Ботир, ўзинг яҳшимисан? - Ҳа мен яҳшиман. - Тинчликмиди ўртоқ? - Тинчлик бўлса сени безовта қилармидим, уйингга икки кундан бери бегона эркак келяпти. Кимлигини таний олмадим. Бу ерликка ўхшамайди. Қўни қўшнилар эркаги йўқ уйда бу бегона эркак нима қиляпти экан? -деб хайрон бўлишяпти. Ўзинг бир Маликахондан сўраб қўясанми? Ўртоғининг бу гапларини эшитиб, муздек тер босиб кетди Одилнинг. Бир муддат қотиб қолди. - Ҳа раҳмат ўртоқ айтганинг учун, мен албатта қўнғироқ қилиб биламан, сен хавотир олма, - деганча гўшакни қўйди. Дўстини хавотирини енгишга енгди-ю, ўзининг кўнгли бузилди. Хар хил хаёлларга борди. Эртасига қўли ишга бормади. Ишини йиғиштириб, уйига жўнади. Қишлоғи жойлашган туман марказига етиб келиб, чойхонада ўтиргунча кеч тушишини пойлади. Кеч кирди, атрофни қоронғулик қоплади. Кеча ойдин ҳам эмасди ҳамма ёқ қоп қоронғу. Ховлисига яқин келаркан, дарвозахонада турган машинани кўриб ичи узилди. Нафрати қўзиди Одилнинг. Ошхонага билинтирмай кириб оичоқ олди қўлига. Секин асталик билан, ётоқхона томон юрди. Ойна орқали ичкарига мўралади. Не кўз билан кўрсинки, ўз ўрнида бегона эркак, Малика билан бирга ётар эди. Тўғри уйга бостириб кирдида чироқни ёқди. - Ифлос, харомхўр!- деди ғазаб билан Одил. - Вой, Одил ака, хозир тушинтириб бераман, - ёлвора бошлади Малика. - Нимани тушунтирасан? Фохишалигингними инсофсиз. Бориб хар иккисини ҳам кўксига пичоқни суқиб олгиси келди-ю шайтонга хай берди. Ўзини босишга харакат қилсада, қўллари тинмай титрар эди. - Йўқол фохиша, кўзимга кўринма, сени жавобингни бердим. - Нима??? Қошларини чимирди Малика, - ўзинг йўқол эшитдингми? Бу уй меники, эсингдан чиқдими ўғлимни номига ўтқизиб берганинг. Одил Маликанинг гапидан бутунлай хушини йўқотди. Бутун танаси бўшашиб кетди. Қўлидаги пичоқ ҳам ерга тушиб кетди. - Ахир ҳаммасини сен учун қилган эдимку, нега буларни билмадинг нонкўр! Яна ғазаб отига минди Одил. - Нима мен нонкўрманми? Ўзинг эмасми нонкўр, оқила аёлинг туриб менга суйкалдинг, уни ҳам бошига етдинг. Нима мени севади деб ўйлаганмидинг, мен а, сен-я, ха ха ха, сен қирчиллама йигитмидинг сени севиб қолгани, ҳаммаси манашу уйинг учун эди, молу давлатинг учун эди.... Одил Маликанинг кейинги сўзларини ҳам эшитмади, сабри етмади. Ортига бурилиб чиқиб кетди. Тўғри молхона томон борди. Қўлига арқон олди. У элликка кирганда уйсиз, аёлсиз, фарзандларсиз қолди. Ҳаммасига ўзи сабабчи эди. Малика тўғри айтди. Ҳа у оқила аёлини хўрлади, унинг қадрига етмади, нафси ақлидан устун келди. Хирс уни бўйнига сиртмоқ солишига мажбур қилди. Бу дунёнинг унгача заррача қизиғи қолмаган эди. Ҳамма ундан юз ўгириб бўлган эди. - Фарида қаердасан жоним, мени кечир, болаларим сизлар ҳам мени кечиринглар, Фарида қаердасан? Оз қолди. Хозир сени олдингга бораман..... ***** Майит Одилнинг ота уйидан чиқарилди. Жанозага ўғли етиб келди ва дадасини охирги манзилга ўзи қўйди... Иқбол Юсуф. 20.05.2014 й.
.jpg)
Ассалому алайкум азизлар! Бугунги ёзадиган стс.им, на мақола ва на хикоя. Бу ғазаб ва нафратдан иборат бир нарса. Дўстларимдан илтимос қиламан, манашу стс.имга класс босинглар. Бирор марта класс сўрамаган бўлсам мана энди сўрайман. Мақсад класс йиғиш учунмас, кўпчилик ўқишлиги учун. **** Кўпчилигимиз сайтда профил очишимиз баробарида ўзимиз учун гурух ҳам очишга уринамиз. Аслида бундан ҳеч қандай наф бўлмасада. Тўғри ким учундир фойдаси бордир. Масалан биз каби хаваскор ижодкорлар учун. Ижод намуналаримизни қўйиб бориш учун. Гурухда аъзолар сонини чекланмаган миқдорда кўпайтириш имкони мавжуд. Профилда эса 5000 тадан ошиқ дўст бўлмайди. Ёзган нарсамизни мухлисларга кўрсатиш учун гурухлардан фойдаланамиз. Қанча кўп профил эгалари ўқиса шунча яҳши бўлади деган фикр билан. Гурухларни тури кўп. Мана масалан: Янгиликларга алоқадор гурухлар. Футбол ишқибозлари учун футболга оид гурухлар. Аёллар учун гурухлар. Спортга қизиқадиганлар учун гурухлар. Хикоялар, стс.лар, мақолалар қўйиладиган гурухлар. Қизиқарли фактлар, қизиқарли анекдотлар қўйиладиган гурухлар. Қисқаси, хар қандай мавзуда ташкил қилинган гурухлар жуда кўп. Шу билан бирга ахмақона гурухлар ҳам мавжуд бўлиб, хозирда уларнинг сони борган сари ортиб бормоқда. Аслида менга ундай гурухлар шарт эмас, бошқаларга ҳам. Кўпчилик ўзларини севимли гурухларини танлаб бўлишган. Энди янги гурухлар, ўзларини гурухларига одам йиғиш учун қандайдир бўхтон ва фисқу фасоддан ҳам тийилишмаяпти. Бемаъни рекламалар тайёрлашиб, одам кўп бўладиган гурухдаги мавзуларга қўйиб бормоқдалар. Анчадан бери кузатиб юраман. Қизиқроқ бир хикояни бошини бошлайдида, "давомини манашу гурухга аъзо бўлиб ўқийсиз" деган маънода якунлайди. Хикояни давомига қизиққанлар эса ўша гурухга аъзо бўлишади. Энди бу ҳам холвага айланди. Энг машхур артист ва хонандаларни шарманда қилишга киришишди. "Муниса Ризаеванинг беҳаё суратларимие", "Барча машхур санъаткорларни бемаза қилиқларимие". Қисқаси уларнинг елғондакам бўхтонларига кўпчилик қизиқиб ўша гурухларига аъзо бўлишмоқда. Шу кунгача бу каби рекламаларни кўриб тутаб турган эдим. Бугунги яна бир янги рекламани ўқиб ёниб кетдим. Шунчалигам ифлосликка борадими одам? (Олдиндан узр, қизишиб кетганим учун). Айтишга тилим бормайди, лекин айтмасам ҳам бўлмайди. "Дадаси зўрлаган қиз воқеаси" манабу Реклама сарлавхаси. Бу харом хикояни озгина бошлаб ҳам қўйибди. "Қиз ухлаган, дадаси маст холатда уйга келиб қолган..... Давомини ўқиб, қизнинг кейинги тақдири билан қизиқсангиз қуйидаги ссилкани босинг" деб, тугатибди. Эй муттаҳам шунчалик ҳам одно. касалига чалинганмисан? Бошқа қиладиган ишинг йўқми? Бу нима? Бориб турган разилликку! Гурух очиш учун, шунақанги харом нарсалардан ҳам тап тортмайсанми? Бу бориб турган ёлғонку! Бўхтонку бу? Қайси ота шундай қилади? Юзта одам ўлдирган қотил ҳам бундай қилмайдику! Бемаза кино ва роликларни кўриб, айниқса бошқа дин вакилларининг бехаё сайтларида кўриб туриб, бизда ҳам шундай демоқчими? (Бу ерда сўка олмаяпман, кўчада бўлганда кўча тилида сўккан бўлардим). Ёлғон тўқиб, гунох орттириб, одамларни онгини захарлаб, гурухга одам йиғишни кимга фойдаси бор? Ўзи шундоғам гунохлар уммонида ғарқ бўлаётган бўлса, янада чуқурроғига интилиб нима қиларкан а? Астағфируллох! Сизлардан илтимос қиламан! Ўшандай рекламаларни кўриб қолсанглар, ўша профил эгасига "спам" жўнатинглар! Қора рўйхатга тиқиб қўйинглар, зеро инсоф бериб қолар ўшаларга, кўзи очилсин! Йўқолсин, ўша бемазалар!
Амаким Содиқ билан тенгдошман. У пайтларда бундай холатлар янгилик эмас эди. 1983 йилда бобомни кўзлари кўрмай қолди. Уйдагилар бир икки шифокорларга кўрсатишди, лекин кўзларини қайта даволай олмади. Шифокорлардан фақат бир сўз эшитишди. "Қарилик аломати". Хозиргидек линзалар бўлганда балки кўра олиши мумкинмиди. Қисқаси, бобомлар хеч нимани кўра олмай қолдилар. Синфдошим, амаким, яъни дадамнинг укаси Содиқ билан бир вақтда хизматга кетдик. Икки йил ўтиб хизматдан қайтдик. Хизматдан келганимда биринчи бўлиб бобомни зиёрат қилиб, дуоларини олишни мақсад қилиб катта ховлига бордим. Уларни холатларини кўриб юрагим эзилди. Уларга раҳмим келди. Мана етти йилдирки зулмат қаъридалар. Кўзлари ожизлиги туфайли,бир жойда ётиб қолган. Кўп ётиш оқибатида оёқлари шишиб кетган эди. Болалигимда бобомларникига жуда кўп ўйнагани келар эдим. У киши жуда бақувват эдилар. Хатто совуқ кунларда ҳам совуққотиш нима эканлигини билмасдилар, юпқа яктакда кўкрагини очиб юраверардилар.
Кўзлари ожизлиги туфайли, ўзлари узоқ юра олмаслигини хисобга олиб яқинроқда у киши учун алохида хожатхона қилиб берилган. Ўзларини илтимоси билан, ётган жойидан то хожатхонагача арқон тортиб берган эдик. Ўша арқонни учлаганча ўзлари бориб келардилар. Бошқаларни овора қилмаслик мақсадида албатта. Бир куни бобомларникига меҳмонга бориб, у ерда қоладиган бўлиб қолдим. Қош қорайган, ўртоғим Содиқни хонасида сухбатлашиб ўтирган эдик. Бирдан бобомнинг овози эшитилиб қолди.
- Содиқжон болам.
- Тур Содиқ сени бобом чақиряпти, - дедим уни ўрнидан туришга уннаб.
Содиқ ўрнидан хохламайгина қўзғаларкан, ичида бир нималар деб сўкинди. Содиқни ғазаб билан қўлларини мушт қилганча ташқарига чиқиб кетганини кўриб, кўнглимдан нимадир ўтдида орқасидан мен ҳам чиқдим.
- Тўхта Содиқ, тўхта нима қилмоқчисан?
- Сени ишинг бўлмасин.
- Тўхта дедим сенга, - лекин уни тўхтата олмадим.
Қоронғуда арқонни йўқотиб йўлидан адашиб қолган бобомни ёнига яқинлашиб...
- Дам олгани қўясанми ёки йўқми, зериктирдингку, - деганча бобомнинг юз кўзи аралаш мушт тортиб юборди Содиқ.
Бобом кутилмаган зарбадан бир қадам нарига отилиб, юз тубан ерга йиқилди.
Нақадар дахшатли манзара. Бу холатни мен ҳам кутмаган эдим. Бир муддат карахт ахволга тушиб қолдим. Ўзимга келдимда, Содиқни ура кетдим.
- Нега бобомни урдинг ахмоқ, нега ўз отангни урасан ифлос???
Содиқ, тепкиларимга ҳам муштларимга ҳам жавоб қайтармади. Жойида тик турган бўйи анча вақт турди. Мен бобомни ўрниларидан турғазиб, уст бошини қоққанча жойига олиб бордим.
Бобом хеч нима демас эдилар, фақат йиғлардилар холос.
Содиқ узр сўраш учун олдиларига келди. Келганини пайқаган бобом хўнграб йиғлаганча унга гапира кетди.
- Ўз отангни урдинг а болам, айбим нима эди? Кўрлигимми? Айт ўғлим кўзларимни ожизлиги мени айбимми?
- Мени кечиринг дада, - жуда узоқ кечирим сўради Содиқ.
- Қўрқма ўғлим сени қарғамайман.
Ўша мудхиш кундан буён бобом хеч нарса емай қўйди. Кўп ўтмай бу оламдан бутунлай кўз юмди.
*****
Йиллар ўтди. Содиқ ҳам уйланди. Оллох унга қиз фарзанд ато этди. Ачинарлиси қизини кўзи туғма ожиз туғилди. Ундан ҳам ёмони ўзи тузалмас дардга чалинди. Нафаси бўғадиган бўлиб қолди. Бормаган кўрсатмаган шифокори қолмади. Фойда бермади. Бир нафаси қисилса, юз кўзлари кўкариб, оғзидан кўпик келиб, бир жойда типирчилаб қолади. Худди бир пайтлар бобом унинг зарбидан йиқилгандек. Орадан ўн беш йил ўтдики, соғлиғида янгилик йўқ. Соғлиғи сабаб бир жойда ишлай олмайди. Рўзғори ҳам бир ахволда. Шу сабаб, хотини ҳам қизини олиб уйига кетиб қолди. Хаётини яҳшилаш мақсадида, иш қидириб кўчага чиқди. Лекин, қаерга иш сўраб бормасин. Одамлар унга нафратини сочди.
- Сен ўз отангни уриб, қарғиш олгансан!!!
Холидан хабар олиш учун ёнига борганимда, кўкрагига муштлаб урганча дод солиб йиғлайди.
- Ўртоқжон, қани дадам қайтиб келсалар-у, оёқлари тагига ётволиб қилган ишим учун кечирим сўрасам. Лекин, буни хечам иложи йўқ. Отамни урган шу қўлларим узилиб тушса бўлмасмиди. Мен падаркушман ўртоқ!!!
Энди ростдам ҳам жуда кеч, "Сўнги пушаймон, ўзингга душман" деб бежизга айтишмайди. Хикоя хаётий, бўлган воқеа. Ушбу хикоядан хулоса чиқаришларингни сўраб қоламан!
Иқбол Юсуф.
24.07.2014 й.
Ота ва ўғилнинг телефондаги суҳбатидан.
- Ало, дада яҳшимисиз, тинчликми? - бевақт дадасидан бўлган қўнғироқдан хайрон бўлиб ўғил.
- Яҳшиман ўғлим, онангни бироз тоби қочиб турганди. Шунга бир шифокорга олиб бориб кўрсатиш керак эдида. Биласан кўча бошидаги таксилар тўхташ жойигача онанг пиёда чиққани қийналади, шунга вақт топиб ўзинг келармикансан деб қўнғироқ қилган эдим, бир йўла ўзинг машинангда касалхонага олиб бориб, шифокорларга кўрсатиб кела қолар эдинг - минг хижолат билан тушинтира кетди ота.
- Дадажон, - ўғил, бир муддат жим турганча, - жон деб олиб бориб келардимку, аксига олиб бугун ишхонамизга комиссия келган, улар билан овораман, бир сафар ўзингиз бирорта такси чақириб кела қолинг, -онасининг хар доимгидай оддий тоби қочишларидан бири бўлса керак деб ўйлаганча боргиси келмай, ёлғондан комиссияни бахона қилиб қўя қолди ўғил.
- Ҳа шунақамиди, - шундай жавоб бўлишини аввалдан кутгандай ота бир хўрсиниб қўйди.
- Хозир дада, бир дақиқа шошмай туринг, иккинчи линиядан зарур қўнғироқ келиб қолди, гаплашиб олай.
- Ало, ҳа асалим, - мулойимгина саломлашди ўғил.
- Жон яҳшимисиз, ишларингиз яҳшими, тинчликми, ким билан гаплашаётган эдингиз?
- Ҳа, уми сиз танимайсиз, қишлоқдаги қўшним.
- Тинчликмикан?
- Тинчлик жоним тинчлик, хотини бетоб бўлиб қолибди, вақтим йўқлигини айтдим.
- Ҳа шунақами, сизга телефон қилганим сабаби салонга бормокчидим, шунга келаолмисизми?
- Қанчада борай? - шошганча жавоб қилди ўғил.
- Қанча тез бўлса шунча яҳши.
- Хўп жоним учиб бормана, оёғимни қўлимга олиб бораман. Сизни висолингизга етсам бас.
****
Биринчи линияда ота шунча вақт ўғлини бўшашини кутиб турибди.
- Ҳа дадаси, нима деди ўғлингиз?, - секингина инграган овоз эшитилди ичкари уйдан. Бу ўша ўғилнинг бемор онасини овози эди.
- Ўғлимми? Ўғлимизни..... , -бироз ота нима дейишни билмай қотиб қолди ва давом этди, - ишхонасига катта комиссиялар келибди, ўшаларни кўнглини олаётган эмиш.
- Келмас эканда унда.
- Шунақага ўхшайди онаси, ўзим чиқиб такси ушлаб кела қоламан.
- Хеч бир ота-онасига ёрдами тегмас эканда шу ўғлингизни дадаси, - хўжайинини пиёда машина қидириб чиқиб кетаётганини кўрган она, жахл ва оғриқ азобидан шундай деб юборди.
- Йўқ ундай дема онаси, айтдимку мухим иш билан банд эканлигини, хозир менимча бошлиғи телефон қилди-ёв узоқ қолиб кетди. Нима бўлса ҳам тинч бўлсинда ўғлимиз, уни ўрнига дуо қилиб тургин онаси, боши омон бўлсин!!!
Изохни сизлардан кутиб қоламан.
Иқбол Юсуф.
09.06.2014 йил.
Олмалар.
Абдулла турмуш ўртоғи Нодирага қўнғироқ қилиб, тезда тараддудланиб, ташқарига чиқиб туришни тайинлади. Нодиранинг “Қаёққа кетамиз?” деган саволи бўғзида қолди. Шошилганча йўлда тушинтиришини айтиб, гўшакни илди.
Абдулла кўп куттирмади. Нодира машинанинг орқа ўриндиғига ўтирар экан, ўриндиқда турган иккита елим халта тўла турфа мева-чева ва бошқа бозорликларни кўриб ҳайрон бўлди.
- Дадаси, тинчликми? Бунча харажатлар билан қаёққа кетяпмиз?
- Тинчлик хотин, тинчлик. Онамнинг озроқ мазалари қочибди. Кеча кечки пайт касалхонага олиб боришибди, укам телефон қилганди.
- Аҳволлари яхши эканми ишқилиб?
- Ҳа яхши дейишяптику.
*****
Абдулланинг онаси мана саккиз йилдирки жигар хасталиги билан оғрийди. Даволатмаган, кўрсатмаган докторлари қолмади. Икки ўғил ва бир қизи тинмай онасининг атрофида парвона. Фарзандлари онаси учун бор будини сарфлашгада тайёр.
Эр-хотин шифохона йўлагидан шошилганча юриб борар экан, энг аввал Абдулланинг синглиси дуч келишди. Синглиси бечора тинмай кўз ёш қилаверганидан кўзлари қизариб кетган, гапирганида ҳоли йўқ эди.
- Тинчликми Саида, нега бунча йиғлайсан-а?
- Онамиз яна бетоб бўлибдиларда ахир, ака.
- Ўзлари яхши эканларми?
- Ҳа, ҳозир анча яхши.
- Унда нега йиғлайсан?
- Ҳа энди, юрагим сиқиляптида. Онажонимсиз бу ҳаётни тасаввур ҳам қила олмайман-да.
- Ҳар хил беъмани гапларни қўсангчи. Биз бор эканмиз, онамизнинг касал бўлишига йўл қўймаймиз. Ўзи қайси палатада ётибдилар?
- Ўн тўртинчи палатада, чапдан тўртинчи эшик.
- Ҳа яхши.
Абдулла бир икки юмшоқ гаплар билан синглисининг кўнглини овутган киши бўлди-ю, ўзи ҳам ичидан узилди. Юраги қаттиқ сиқилди. "Ишқилиб онамга ҳеч нима қилмасинда ё Парвардигор" дея ўзича дуо қилдида, синглиси кўрсатган палата томон юриб кетди.
- Ассалому алайкум онажон.
- Вой, келинглар болажонларим - онаси ўрнидан туриб уларга пешво чиқмоқчи бўлди.
- Ўзингизни уринтирмангизчи онажон. Бемалол ётаверинг. – Абдулла ўзи энгашиб кўришди.
Икки кишилик палатада онаси билан бирга унга тенгдош яна бир онахон ётарди. Келганларни кўриб у ҳам ўрнидан қўзғалмоқ бўлди. Онахоннинг турмоқчи бўлаётганини пайқаган Абдулла тараддудланиб қолди.
- Ассалому алайкум хола. Хижолат бўлиб, туриб ўтирманг. Биз бирровга.
Ўтириб дуо қилишди, соғлик-саломатлик тиланди. Бир-бирларидан ҳол-аҳвол сўралди.
- Укам кўринмайдими онажон? – Абдулла аста сўради.
- Шу ерда эди. Менимча бош шифокорнинг олдига кириб кетган бўлса керак.
- Ҳа шунаками? Мен ҳам тез кирай унда, - дедида бош шифокорнинг ҳузурига ошиқди.
Ростдан ҳам укаси ўша ерда экан.
- Ассалому алайкум ўртоқ доктор, мумкинми?
- Келинг ука, кираверинг!
- Ассалому алайкум ака, келдингизми? - укаси Абдулла билан паст овозда саломлашди.
- Ҳа келдим. Нима гап доктор? Онамизнинг аҳволлари яхшими?
- Шукр, аҳволлари анча дуруст. Лекин жигарни тез-тез шифокорга кўрсатиб туриш керак. Вақтида керакли муолажалар олиб турилса, у қадар жиддий касаллик эмас бу.
- Ҳа унда яхши.
- Ҳозирча муолажа учун зарур бўлган дори-дармонлар рўйхатини укангизга ёзиб бердим. Шу дориларни ичиб, уколларни вақтида олсалар Худо хоҳласа бир ҳафтада кўрмагандай бўлиб кетадилар.
Шифокорнинг гаплари ака-укаларни хотиржам қилди. Кайфиятлари анча кўтарилган ҳолда ташқарига чиқдилар.
- Ука, қани дориларни рўйхатини менга бер-чи?
- Нима қиласиз уни? Рўйхат катта эмас, ўзим ҳозир ташқаридаги дорихонадан олиб келаман.
- Қўйсангчи, бер менга дедим.
- Доим шундай қиласиз ака. Бир сафар ўзим ҳам олиб берай ахир.
- Эҳ ука, укагинам-ей, сен мана неча йилдирки онамнинг кўнглига қарайсан. Нима ейман десалар олиб берасан. Аёлинг бўлса шириндан шакар овқатларни қилиб, атрофида гирди-капалак бўлса. Шунга яраша ҳеч йўқса дори-дармонларни мен олиб берай.
- Қизиқсизда ака, бу бизнинг вазифамизку. Нима олиб келган бўлсам, ўзимиз ҳам, фарзандларимиз ҳам тенг баҳам кўрябмизку ахир. Келинг шу сафар ўзим олиб кела қолай дориларни.
- Бер дедим буёққа, - жаҳл қилиб, қошларини чимирди Абдулла. Акасининг важоҳатидан қўрқиб кетган укаси истамайгина дорилар рўйхатини узатди.
*****
Абдулла ёзилгани бўйича дориларнинг ҳаммасини олиб, яна онаси ётган палатга қайтди. Онаси билан суҳбатлашиб ўтирганда, онасининг хонадоши Ойниса хола сўз қотиб қолди.
- Оқибатхон, фарзандларингиз бирам меҳрибонки, бири қўйиб, бири кўнглингизга қарайдия, кўз тегмасин. Менинг ҳам фарзандларим шундай, жуда меҳрибон. Тез-тез касалхонага ётганим сабаб хижолат бўлиб, бу сафар атай ўзим уларга индамадим. Сизнинг ўғлингиз каби менинг ҳам катта ўғлим алоҳида яшайди. Агар у эшитиб қолса-ку ёнимга жой солдириб, ётиб олади-да, - Ойниса хола ўғилларини мақтай кетди.
- Ҳа, нимасини айтасиз, фарзандларнинг борига шукр, мингдан минг розиман булардан.
Абдулла бироз онахонларнинг суҳбатини олдида, чарчаб қолмасинлар деган ниятда, уйга қайтиши кераклигини айтиб, хайрлашмоқчи бўлди. Абдулла яна келишини айтиб, йўлакка чиқиш учун эшик дастасини ушлаган вақтда, онасининг хонадоши Ойниса хола уни тўхтатди.
- Абдуллажон болам, сиздан бир илтимос. Телефонингиз орқали катта ўғлим Жасурбекка қўнғироқ қилиб кўрсангиз. Шу кунларда негадир олма егим келяпти. Агар вақти бўлса, касалхонага ташлаб кетсин, онангиз билан бир олмахўрлик қилайлик.
- Хўп бўладида холажон, - Абдулла чўнтагини пайпаслаб, телефонини машинасида қолдиргани эслади. - Эҳ аттанг, телефоним машинада қолибди-да, рақамларини айтинг, мана шу коғозга ёзиб олай, машинага чиқиб қўнғирок қиламан, - дея киссасидан кичкина ташриф коғози ва ручка олди.
Онахоннинг айтган рақамни ёзиб, улар билан хайрлашиб ташқарига чикди. Синглиси ҳам унга эргашди. Абдулла йулда кетгунча, синглисини уришиб кетди.
- Синглим, ҳадеб унақа йиғлайверма. Кўрдинг, онамиз соппа-соғ эканлар. Шифокор билан ҳам гаплашиб чиқдик, ҳар доимгидек бир ҳафтада тузалиб, уйга қайтар эканлар. Кейин яна бир нарса, сен кўргани келаман деб ўзингни кўп уринтирма. Ўзимиз ҳабар олиб турамиз. Сен болаларинга қара. Хўжайинингга мендан салом айтиб қўй.
Абдулла синглиси билан овора бўлиб, онасининг хонадоши Ойниса холанинг илтимосини унитиб қўйди. Кечки якин, хотини эслатиб қолди.
- Дадаси, Ойниса холани ўғлига телефон қилиб қўйдингизми?
- Ҳай эсим қурсин-а. Яхши эслатдинг. Ҳозир телефон қиламан, бояги қоғозни киссамдан олиб келчи.
- Хўп, ҳозир.
Абдулла ёзилган рақам бўйича қўнғирок қилди. Бир икки чақирувдан кейин гўшакдан эркак кишининг овози келди.
- Аъло, ассалому алайкум.
- Ваалайкум ассалом, эшитаман. Ким бу?
- Узр, сиз Жасур акамисиз?
- Ҳа шундай, сиз кимсиз?
- Мен онангизнинг касалхонадаги хонадоши Оқибатхон аянинг катта ўғли Абдулла бўламан.
- Тушунмадим, яна қанақа касалхона?
- Узр, хабарингиз йўқмиди? Онангиз касалхонада эканлар. – Абдулла Жасурнинг онасининг бетоблигидан бехабар эканлигидан ҳайрон бўлди
- Хўш, нима қилибди шунга, тинчликми?
- Тинчлик, тинчлик. Хуллас онангиз бетоб бўлиб қолибдилар, жигар серрози дейишди чамамда.
- Ҳа, бунақа касалликлари борлигидан хабарим бор, нима эди?
- Йўқ, шунга, - Абдулла бироз тутилди, - ҳали онамизни кўргани борганимда, сизнинг рақамингизни бериб, “Ўғлимга айтинг, шу кунларла олма егим келяпти” дегандилар. Шуни айтмоқчи бўлиб қўнғироқ қилгандим.
- Олма? Уфф шу онамдан тинчлик йўғ-ей, энди олма егилари келиб қолибдими? - Абдулла Жасурнинг онаси ҳақида айтаётган гаплари эшитиб ўзини тутиб туролмади, асабийлашиб ўтириб қолди. – Ука, сизнинг ишингиз бўлмасин. Онам ўзи шунақалар. Ўттиз йилдан бери шу эркаликларини кўтариб келамиз.
- Ундай деманг ака...
- Онамизнинг дийдиёларини эшитавериб, пишиб кетганмиз-да. Ҳеч қиси йўқ, бир-икки кун кўрпа-тўшак қилиб ётадиларда, кейин яна ўзларига келиб қоладилар. Насиб қилса кўргани ўтарман, раҳмат сизга хабар берганингиз учун. - Жасур гапни чала қилганча гўшакни илиб қўйди.
Абдулла нафратини яшира олмади.
- Эссиз онахон. Бу ўғил тушмагур биттагина олмани эркакликка йўйдия, номард.
- Ҳа дадаси тинчликми? Авзоингиз бузиқ?
- Эй хотин, бу дунёда ҳар хил одамлар бўлар эканда. Ўз онасини оддий эхтиёжлари ҳам малол келадиган ўғилларни кўриб ичим узилади-да.
Кечаси билан Абдулланинг кўзига уйқу келмади. “Шундай номард ўғиллар ҳам бўладими ҳеч замонда, бундайларни ер кўтариб юрганига ҳайронман.”
Эртанги кун ҳам шу хаёллар билан ўтди. Тушликкача аранг чидади. Онасини кўриб келиш баҳонасида, бозорга тушиб, сара олмалардан олди. "Юмшоққина ейдида" деб ёнига икки кило мандарин ҳам қўшиб қўйди.
- Арзимаган уч-тўр сўм харажат кимни ўлдирибди. Оналар учун миллонлар сарфласак оз. Ўғли олиб бермаса, мана мен олиб бераман. Фақат қандай қилиб берсам экан, ҳа айтганча, - йўл-йўлакай ўзига-ўзи гапириб кетаётган Абдулла миясига келган ажойиб фикрдан қувониб кетди. - Жасур акамнинг бироз ишлари чиқиб қолибди, эрталаб менга қўнғироқ қилиб, мана шу нарсаларни олиб бориб беришимни илтимос қилди, бўшаши билан ўзи ҳам келар экан дейман.
Абдулла энг аввало шифокор ҳузурига кирди ва онасининг аҳволи ҳакида суриштирди. Шифокордан онасининг анча яхшилигини эшитиб кўнгли хотиржам бўлди. Шифокор ҳузуридан чиқиб онасининг хонаси томон юрди.
- Ассалому алайкум онажон, - дедида ёнидаги кроват бўшлигидан ҳайрон бўлди.
- Ваалайкум ассалом. Келдингми болам, келақол, ўтир.
- Онажон Ойниса хола қанилар?
- Бугун тонгда у кишига жавоб беришди. Уйидагилари келиб, олиб кетишди.
- Ҳа унда яхши. Тузалиблар-да демак?
- Билмасам, очиғи дабдурустдан жавоб беришганига ўзим ҳам тушунмай қолдим.
- Яхши бўлиб қолгандирларда, - Абдулла, кечаги ўғлининг гапларини онасига айтгиси ҳам келмади.
Она-бола ярим соатча суҳбатлашиб ўтирдилар. Абдулла энди кетиши, ишига бориши кераклигини айтиб, онаси билан хайрлашди.
*****
Онасининг тузалиб бораётганини билиб, кайфияти анча кўтарилган бўлсада, негадир кўнгил ғашлиги кетмади. Шифохона остонасида бир зум туриб қолди. “Ойниса хола тузалиб қолдимикан? Жуда олма егиси келганди бечорани, кечаги ўғлининг гапидан кейин, уйга борганда ҳам сўраган нарсаларини олиб беришига кўзим етмайди. Ўзим олиб борсаммикан, баҳонада соғлиқларидан ҳам хабар олиб келаман” - деди ўзига ўзи Абдулла.
Соатига каради. Учдан ўтиб қолибди. Кун ҳам кеч бўлиш арафасида. Ишхонасига қўнғирок қилиб, бугун бора олмаслигини айтиб, касалхона ҳамширасидан Ойниса холанинг манзилини олдида, ўша ёққа жўнади.
Ойниса хола яшайдиган уўча жуда тор бўлганлиги боис, қўшни маҳаллага машинасини қўйиб, у ёғига пиёда боришни лозим топди.
Абдуллақилаётган ишининг қанчалик катта савоблигини ўйлаб, кунгли тўлиб, икки қўлидаги елим халталарда мева-чевалар билан маҳаллада пиёда кетиб борар эди. Ойниса холанинг кўчасига бурилар экан, ғалати холатни гувохи бўлиб, тўхтаб қолди.
Айнан кўрсатилган манзилдаги хонадон ташқарисида тумонат одам йиғилган, ҳаммаси қора тўн кийиб олган эди. Абдулланинг этлари сесканиб кетди. Улар томон якинлашиб борар экан, қулоғига чалинган эркак кишининг мунгли додлашидан ичини кемираётган шубҳалар чин бўлиб чиққанини англади.
“Онажонимдан айрилиб қолдим, эҳ онажоним-а… Битта олманинг тенгини қилмаган мен ўғлингизни кечиринг, мен нотовонни кечиринг, онам-а...”
Йиғи овози бутун маҳаллани эгаллаган эди.
Абдулланинг қўлидаги елим халталар тушиб кетди. Халталардаги олмалар кимгадир ризқ бўла олмаганидан афсус чекаётгандай ҳар томон думалаб кетдилар...
Икбол ЮСУФ
01.03.2014й
Нафснинг оқибати...
(Зухро Юлдуз синглимиз ҳамкорликдаги яна бир янги хикоя)
- Салом яҳшимисиз? Анчадан буён қўл телефонингизга қўнғироқ қилдим, жавоб бермадингиз, нима учун?- савол берди қиз, келганидан бери атрофга олазарак бўлиб, у ёқдан бу ёққа юриб турган севган йигитига.
- Нима гапинг бор эди? Тезроқ айта қол, зарур ишим бор, кетишим керак,- саволига жавоб ҳам бермади йигит.
- Бирпас шошмай туринг, айтмоқчи бўлган гапим иккимизга ҳам тегишли.
- Нима бўлди яна, тезроқ гапирсангчи!, - бироз овозини баландлатди йигит.
- Мен она бўламан! Бизнинг фарзандимиз бўлади.
- Нимааа??? Ёлғон гапирма! Ишонмайман, - кутилмаган хабарни эшитиб, қошлари чимирилиб турган жойида бир муддат қотиб қолди.
- Бу хабардан хурсанд бўлмадингизми, ёлғонмас гапим, ростдан она бўламан.
- Бўлиши мумкин эмас, бу мумкин эмас...
- Сизга ёқмадими бу янгилик, хурсанд бўлмадингизми?
- Мен ота бўлишга хали тайёр эмасман!
- Сизни тушинмадим бегим, бу нима деганингиз, ахир ўзингиз айтар эдингизку, "Бизни чиройли оиламиз бўлади, фарзандларимиз бўлади" деб ваъдалар берар эдингизку!
- Билмадим, хозир тайёр эмасман, нима бўлганда ҳам буни дунёга келтирмайсан!
- Ўзингизни босинг, ақлингизни бир жойга жамланг, ҳаммаси яҳши бўлади. Насиб бўлса оиламиз фарзандимиз бўлади яқинда.
- Йўқ, йўқ асло, хом хаёлларга берилма, сен буни дунёга келтирмайсан, гап тамом. Бошқа гап эшитишни хохламайман.
- Ўйлаб гапиринг, астағфируллох денг!
- Ахир мен ота бўлишга тайёр эмасман деяпманку, нега тушинмайсан? Агар дунёга келтирсанг мен бу болани "ўз фарзандим" деб тан олмайман.
- Сиз нима десангиз денг, нима қилсангиз қилинг, лекин мен гунохга қўл урмайман, мен фарзандимни дунёга келтираман. Сизни гапингиз билан ўз зурриётимни ўлдира олмайман.
- Хўп майли, билганингни қил, лекин мени бу ишга аралаштирма. Мени бутунлай унут!
- Майли фарзандим учун, сиздан воз кечишга тайёрман.
- Бўпти мен кетдим. Соғ бўл!
Йигит жахл билан қизнинг олдида қўл телефонини уриб синдирди ва ичидан сим картасини олиб, ташқарига отилиб чиқиб кетди.
Қиз эса хар кун, хар дақиқа йигитини қайтиб келишини, узр сўрашини ва бир оила бўлиб яшаш таклифини беришини жуда жуда интиқиб, орзиқиб кутар эди.
Қачондир уни қалбида оталик хисси уйғонар деб умид қилар эди.
Қиз бўш бўлди дегунча, телефони орқали йигитга смс йўллар эди.
"Қаердасиз, нега хабар бермайсиз, бугун фарзандимиз икки ойлик бўлди, сизни хамон кутаяпмиз"
"Салом, нега йўқсиз, жавоб ҳам ёзмайсиз, бугун фарзандимиз уч ойлик бўлди. Бугун шифокор хузурига бордим. Шифокор менга ултратовуш орқали унинг юрак урушини эшиттирди. Жуда ёқимли! Дук дук дук".
"Ортингизга қайтинг Бегим, сизни меҳрингизга мухтожмиз".
***
Йигит эса қиздан анча узоқда, уни ёдга олмасликка харакат қилар, лекин буткул унутиб юбора олмас эди. Бир куни нарсалари орасидан эски сим картасини топиб олди. Ўша сим картани дархол телефонига жойлаштирди. Телефон ёқилиши билан кетма-кет смслар кела бошлади. Йигит уларни хар бирини диққат билан ўқий бошлади.
"Қаердасиз азизим? Биласизми бугун фарзандимиз мени тепди. Тасаввур қилинг а, сизнинг фарзандингиз менинг вужудимда яшамоқда, хар харда қорнимни ҳам тепиб ўзини яшаётганлигини сездиряпти. Ўйлашимча, у сизга ўхшаса керак. Кўзларингиз ёқар эди менга. Шундай кунларда ёнимизда эмаслигиз алам қиляпти. Қанчалар бахт эканлигини хис қилмаяпсиз".
"Азизим, бугун фарзандимиз саккиз ойлик қиляпти. Вақтлироқ дунё юзини кўришга ошиқяпти. Фарзандингиз ўзингизга ўхшаб бесабрлик қиляпти".
Йигит хатларни кўзларида ёш билан ўқир эди. Йигит хатларни ўқиш баробарида, жуда катта хато қилаетганини тушуна бошлади. Ўз фарзандини бағритошлик қилиб, уларни азобда қолдириб келганига пушаймонлар бўлди.
Қиздан келган хабарнинг сўнгисига навбат келди.
"Бугун сизни тонггача кутдик. Келмадингиз. Сиз бизни барибир тушинмадингиз. Бизни хам зурриётингизни ҳам тан олмадингиз, номардлик қилдингиз, қўрқоқлик қилдингиз, насиб бўлса фарзандимни қўлимга оламан, сиз эса тан олмадингиз. Алвидо! Мен барча гунохларни ўз бўйнимга оламан! Алвидо!!!".
Қиздан келган ушбу хабар икки соат аввал келган эди. Йигит уни кўриб, уйидан отилиб туғриқхона томон шошилди.
Югурганча туғруқхонага етиб келди.
Бу пайтда қиз, кўзида ёш билан фарзандини дунега келтирар эди.
Ойнадан йигитни келганини кўриб хурсанд бўлиб кетди. Йигит уларни ёнига киришга уринди, лекин шифокорлар уни ичкарига қўйишмади. Ташқарида кутиб туришга мажбур бўлди.
Бироздан сўнг йигит олдига шифокор чиқиб келди.
- Муборак бўлсин, қизли бўлдингиз.
Йигит бу хабарни эшитиб қувониб кетди ва шифокорга,
- Севгилимни ахволи яхшими? Уни кўрсам бўладими? Ундан кечирим сўрашим зарур.
Шунда шифокор чуқур хўрсиниб,
- Афсуслар бўлсинким, у ўз фарзандига жон ато этиб, ўз жонидан воз кечди. Сақлаб қола олмадик, у оламдан ўтди.
Бу хабардан йигит довдираб деворга суяниб қолди. Бошини деворга уриб дод фарёд кўтарди.
- Бўлиши мумкин эмас, у ўлиши мумкин эмас, ахир у билан фарзандимизни бирга катта қилмоқчи эдикку! Оила қурмоқчи эдик.
- Ўзингизни босинг, биз қўлимиздан келган барча ишни қилдик. Сиз фарзандингизга оталик қила оласизми? Уни катта қилишга, унга меҳр кўрсатишга ваъда бера оласизми?
Йигит кўзларида ёш билан "ҳа" дея жавоб қайтарди.
Хикоямиз сўнгида баъзи йигитларимизга ўзимизни маслаҳатларни бериб ўтмоқчимиз.
"ЎЗ ХАВАСЛАРИНГ УЧУН, НАФСИНГИЗНИ ҚОНДИРИШ УЧУН, БИР ҚИЗНИ ХАЁТИНИ БАРБОД ҚИЛМАНГ!".
"ҚИЗЛАРНИ ЁЛҒОН ВАЪДАЛАР БИЛАН АЛДАМАНГ!". ҲАММА ҚИЗЛАРНИ ОНА БЎЛИШГА БАХТЛИ БЎЛИШГА ХАҚЛАРИ БОР!!!
Хикоя озарбайжон тилидан таржима қилинди.
Хикоядаги мавзу долзарб бўлганлиги учун сиз азизлар эътиборларингга хавола қилишни лозим топдик. Ўқиб айрим ўз хулосаларини қилган бўлса ажабмас.
Эътиборларинг учун ташаккур!!!
Иқбол Юсуф.
14.07.2014 й.
Учрашувда.
- Хўш қизим бугун мактабда нималарни ўргандинг, кундалигингни олиб келчи, бир кўрайчи қани?
- Хозир дадажон олиб келаман.
Юлдуз дадасига кундалигини олиб келиб тутқазди. Даврон қизининг кундалигини варақлай бошлади. Онаси овқат тайёрлаш билан банд.
- Хўш, хўш математикадан беш яҳши, адабиётдан беш...
- Дада зўр шеър ёдладим айтиб берайми?- деб қолди Юлдуз, дадасига ёдлаган шеърини айтишга уриниб.
- Қани айтчи қизим, деб жавоб қилди Даврон. Онаси Зарифа ҳам ишини қўйиб қизининг янги ёдлаган шеърини эшитишга келиб ўтирди.
Диққат бошладим!
Қизиқувчан Матмуса.
Оппоқ кўйлак, янги шим
Кийиб олиб байрам кун,
Уйга қайтар Матмуса
Ширин бўлиб кечқурун.
Қайтар завққа қўшиб завқ,
Ҳам куч қўшиб кучига.
Бир пайт кўрса, аллаким
Симёғочнинг учига —
Қоғоз осиб қўйибди,
Икки қатор ёзиб хат.
Ўқимоққа Матмуса
Ҳарчанд қилар ҳаракат —
У томондан қарайди,
Қарайди бу томондан.
Билмай кетса не хат бу,
Чиқа олмас армондан.
Қизиқувчан иштиёқ
Унга тинчлик бермасди.
Кўйлакни ҳам аямай
Симёғочга тирмашди.
Чиқди, кўрди, ўқиди,
Ким ақлдан озибди?
«Эҳтиёт бўл, симёғоч –-
Бўялган», деб ёзибди.
Ўқиди-ю танидан ..... дейиши билан қизиниг шеъри тугамай Даврон билан аёли бир-бирларига қараб кулиб юборишди...
Қизи ҳам уларга жўр бўлиб кулишга кулди-ю, лекин таажжубланиб онасидан сўради.
- Ойижон нега шеъримни хали тамомлатмай, кулиб юбординглар.
- Шунчаки ўзимиз, даданг ҳам бир махаллар...
- Бўлди онаси, қизингни шеърини давомини эшитсангчи.
Юлдуз шеърини якунладида ва ўйнаш учун ховлига чиқиб кетди.
- Қизиқсанда хотин, тўхтатмасам хозир қизингга айтиб ҳам қўядигандексан.
- Эсиздамиди ўша кунлар?
- Албатта эслайманда, нима унутиб юборармидим...
Эр-хотин бир зумга ўша онларни ёдга олишди.
****
- Хой Давронжон болам, турсангчи а, кун тепага чиқди-ку, бу туришда сен қачон уйланасан? Қиз бечора боққа (истирохат боғи, учрашув жойи назарда тутилган) келиб, сени кутиб ўтирган бўлмасин яна, уят бўлади-я болам. Тура қол энди, юз қўлингни ювиб, боргин тез.
Оббо яна уйланишми? Онам ҳам бир нарсага ёпишиб олса охирига етмай қўймайдида. Энди иккита синфдошим уйланган бўлса, ўқишларимни тамомлаб олсам бўлмасмиди.
- Хўп хозир ойи, - деганча, эриниб ўрнидан қўзғалди. Ким экан у қиз, кўрмаган бўлсам, қанақа қиз у, бир-биримизга мос келарканмизми ўзи? Тонг сахарлаб учрашув тайин қилганлариничи буларни, қайтанга яҳши, боғда одам кам бўлади, бирорта танишим ҳам кўриб қолмайди.
Даврон онасини қистови билан учрашувга отланди.
****
Даврон ва нихоят белгиланга учрашув жойига етиб келди. Аслида учрашувга унча хуши йўқ, лекин урфу одат экан, кўнмай иложи ҳам қолмади. Ўзига қолса, онаси айтган қизга уйланиб қўя қолса-ю, уйланиш деган машмашадан қутула қолса. Айтилган вақт келган бўлсада учрашувга чиқиши керак бўлган қиз кўринай демайди.
"Оёқларим толиқмасин" деб, йўлак четидаги ўриндиқларнинг бирига ўтирди. Атрофга назар сола бошлади. Истирохат боғида аввал ўзи ўйлагандек, хеч ким йўқ, фақат бир иккита боғ ишчилари ўриндирларни бўяш билан машғул. Уларга эътибор ҳам бермади. Учрашув онлари яқинлашгани сари, хаяжон боса бошлади. Авваллари бундай холатга тушмаганди сира. Қўлидаги қизнинг суратига қарайди, қош кўзлари ўзига ярашган сухсурдеккина қиз. Бир қарашда ёқтириб қоладигандек, лекин Давронга унинг ички дунёси, одоби қизиқ. Келганига ярим соатча ўтиб ўтмай, узоқдан бир қиз кўринди. "Хойнахой онам айтган қиз шу бўлса керак" деган ўй хаеллар ўтди хаёлидан. Шошганда гул олишни ҳам унутиб қўйган эди. Ўрнидан туриб қарши олмоқчи бўлдида, қўзғалди. Негадир ўрнидан тура олмади, унга нимадир халал берадигандек туйилди. "Хаяжондан бўлса керак деди" ўзига ўзи. Яна бир уриниб, куч билан ўрнидан турган ҳам эдики, "шарт" деган овоз эшитилди. Даврон хайрон бўлиб, ўтирган ўрнига қаради. Ўрнида каттагини из қолган. Шоша пиша орқасига қўлини тегкизди. Қўли муздек ва ёпишқоқ нарсага тегиб, сесканиб кетди. Бирпас иккиланиб турдида, тезда нима бўлганини пайқади. У ўтирган ўриндиқ бирозгина аввал бўялган эди. Ана хижолатчилик, ана шарманда! Қиз яқин келмоқда. Қамалга тушган аскардек, бир жойда қотиб қолди бечора. Нима қиларини билмайди. Эгнидаги футболкани орқа тамонини пастга минг уриниб тортгани билан, бироз бўлса ҳам беркитмайди. Худди сабзини бутунлайича еган қуён каби тик қотиб қолган.
Қиз яқинлашгач,
- Салом, - деди, қизариб бўзариб.
- Салом, кеч қолмадимми? - деди Зарифа ҳам кеч қолганидан хижолат тортиб.
"Анча кеч қолдингиз" дегиси келди-ю, айб ўзимдалигини пайқаб,
- Ҳа йўқ, ўзим ҳам боягина келгандим, -деб қўя қолди.
Орага бироз сукунат чўмди. Давроннинг икки қўли ортида. Бу холатни кузатиб турган Зарифа ўзича хаёл қилди.
"Гул олишга олибди-ю, бергани хижолат тортиб, ортига яшириб олган шекилли ёки нимадир совға олиб келиб менга сюрприз қилиб кўрсатмоқчи кўринади, анча хазилкаш шекилли Даврон ака" деб қўйди.
Ҳа албатта Даврон Зарифага суюрпризни каттасини "олиб келган" эмас, аслида шу ернинг ўзида қилиб қўйган. Бу суюрпризни асли нима эканлигини Зарифа сезиб қолса, бўлади томоша, бўлади кулгу. Яҳши ҳамки билмайди. Хижолатчиликдан қизнинг юзига ҳам қарашга ботина олмайди. Зарифа ҳам шу қиёфада, икки ёш бир-бирларига лом-мим демай, ерга қараганча тураверди.
"Нимадир қилишим керак? Қаергадир таклиф қила олмайман, кулгули холатимни бошқалар кўриб қолишини истамайман, эндигина кўришдик "кетишим керак" ҳам деёлмайман. Холатим хақида ҳам айта олмайман, биринчи учрашувдаёқ қовун туширганимни билса, менга бўлган фикри ўзгариб қолиши табий" деб ичида куюнади Даврон.
Эҳ нима қилсам экан а?
- Узр шошилинчда гул олиш ёдимдан кўтарилибди.
- Майли хеч қиси йўқ.
Яна жимлик, яна сукунат. Хаяжондан юзларини тер юви кетяпти. Бир томондан қиз бола билан учраша бўлса иккинча томондан шимининг расво бўлгани. Ўриндиқа ўтиришга таклиф қилиб бўлмайди. Қиз ҳам ўзининг холатига тушиши мумкин. Кимнидир молини ўғирлаган ўғридек, атрофга олазарак бўлиб боқдида, Зарифага қараб сўз қотди.
- Юринг Зарифа боғ айланамиз.
- Майли юринг.
Икки ёш боғ йўлаклари бўйлаб кетиб борар экан, Даврон на Зарифадан бир қадам олдинга силжий олади, на ортида қола олади. Ўтиб кетай деса, ўриндиқдан қолган санъат асари яққол кўриниб қолади, ортида қолишга хижолат тортади, Зарифа секинлашса секинлашади, тезлашса тезлайди, тўхтаса тўхтаб қолади бечора...
Лекин, лом мим демайди. Давроннинг жим кетишидан хайрон бўлган Зарифа ичида ўйлай бошлади.
- Қизиқ, нега жим? На гапиради, на кулади. Ёки ёқмадиммикан? Уфф ўзи оёғим тортмаганди-я, ойим қўймадиларда..
Даврон ҳам ичида ўйлай бошлади.
- Нима десамикин? Икки қўлимни орқамга қилиб юришимни кўриб, "сал томи кетган боламикин" деб ўйлаётгандир хойнахой.
Зарифа ўзи билан ўзи суҳбат қуряпти.
- Қачонгача, шунақа кетарканмиз а? Ёқмаган бўлсам, айтиб қўя қолмайдими? Жим кетгандан кўра. Хмм, ёқмагандирманда! Ўзлариям жаааа... Ўл Зари, фол очмагин ким билади,кўнглида не гап? Зарифани дилидаги охирги гаплари тилига чиқиб кетди. Ўзи билан ўзи овора бўлиб кетаётган Давроннинг қулоғига Зарифанинг нимадир дегани эшитилди.
- Узр нимадир дедингизми?
- Ҳа йўқ, ўзим шунчаки.. хижолатдан юзи қизарди Зарифанинг.
Жимликнинг охири йўқдек кўринди Зарифага, юравериб зерикиб кетди Зарифа, оёқлари толиб кетди Зарифанинг.
Салқинроқ жойдага ўриндиқни кўриб,
- Келинг шу ерда бир пас ўтирайлик, - деганча ўриндиқ томон бурилди.
- Йўқ, йўқ, ўтирманг Зарифа, - деб улгурмасдан Зарифа ўриндиққа ўтириб олди.
- Эх аттанг!
- Ҳа Даврон ака, тинчликми?
- Тинчлик эмасда Зарифа, мен ҳам сиз келмасингиздан аввал ўтирган эдим. Ўриндиқ бироз аввал бўялган экан.
- Вой ўлмасам, вой энди нима қилдим, ана шарманда! Юзига қўлларини қўйди Зарифа. Ўрнидан туришга юраги бетламади. Лекин, сабри ҳам етмади. Ўрнидан қўзғалди. Даврон ҳам Зарифа ҳам хаяжонда. Даврон "мендан хижолат бўлмасин" дея, ўзини бир четга олди.
- Даврон акааа, хаяжондан бақириб юборди Зарифа.
- Ҳа Зарифа, нима бўлди?
- Бу ўриндиқ бўялмаган экан.
- Нима?
- Ҳа ҳа бўялмаган экан. Мана ҳамма ёғим топ тозза, - деб бир айланиб қўйди. Ростдан ҳам бўеқ изи йўқ.
- Ака қани кўрайчи, сизга нима бўлганини?
- Қўйсангизчи Зарифа, ўзи хижолатдан ер ёрилса кириб кетгудекман.
Зарифа Давроннинг қаршиликларига қарамай, қизиқиб ўриндиқдан қолган санъат асарини кўришга эришди ва бир-бирларига қараб кулиб юбордилар.
Ўша куни тушликка қадар, хали бўяб улгурмаган ўриндиқда ўтириб мириқиб сухбатлашишди.
*****
Ховлидан югуриб келган қизи Юлдуз дадасига мақтана кетди.
- Дада, кеча ёдлаган шеъримни бугун ўқитувчимга айтиб берган эдим, улар кундалигимга беш қўйиб бердилар кўрсатайми?
- Қайси шеърингни она қизим?
- Анави Қизиқувчан Матмусанида...
Қизининг гапини эшитган ота-она "хо хо"лаб кулиб юборишди.
Иқбол Юсуф.
Бир мухаббат тарихи.
Касалхонадиги суҳбат:
- Мен жуда жуда истаган эдим, - деди аёл базўр эрининг юзига қараб.
- Нимани истаган эдинг, айт гўзалим! - деди эр, аёлининг синиқиб кетган юзларини кафтлари билан силаб.
- Мен сиз билан ўғлимизни, ўзимиз орзу қилганча биргаликда катта қилиб, уни камолини кўришни истаган эдим. Бахтли бўлиб бирга яшашни истаган эдим.
- Ҳали ҳам бахтлимиз, ҳа бахтли бўламиз, биргалашиб ўғлимизни катта қиламиз. Бир зумда нотўғри хаёлга борма жоним!
- Шундай дейсизку, лекин кўнглим сезмоқда ахволим жуда оғир.
- Асло!!! - Қичқириб юборди эри, - бу сўзни оғзингга олма,сен албатта соғайиб кетасан, биз бахтли бўламиз.
- Дадаси ўзингизни алдаманг, жуда яҳши билиб турибсиз, касалим кундан кунга оғирлашмоқда, менимча умид йўқ!
- Эй Худо! Нега умид йўқ дейсан? Ахир сен каби беморларнинг қанчаси соғайиб кетган. Яҳши ният қил, албатта соғаясан.
- Билмадим жоним, билмадим. Кўзим етмаяпти.
- Яҳши ният қил, ҳали ҳаммаси яҳши бўлади, - аёлининг ахволи ёмонлигини сезсада, унга далда бўлиб, кўнглини кўтармоқчи бўлди.
- Дадаси сиздан илтимос, менга сўз беринг!
- Қандай сўз?
- Мени диққат билан тингланг ва менга ваъда беринг, ана ўшанда мен хотиржам ўламан, қабримда тинч ётаман.
- Бўлди бас қил, - аёлининг оғзини кафтлари билан ёпишга уринди, - илтимос жоним ўлим номини тилингга олма, илтимос хаётим.
- Сўзларларимни бўлманг жоним, гапларимни тингланг, мен бу оламни тарк этсам, ўғлимиз жуда ёш унга она мехри ва яҳши парвариш керак. Ўғлимиз учун бир иш қилишингиз керак!
- Нима десанг дегин, лекин ўламан дема, сенсиз мен ҳам яшай олмайман. Сенсиз бу дунё менга ҳам қоронғу! Нима десанг қиламан айт жоним, лекин ўламан дема!
- Менга сўз беринг, илтимос сиздан!
- Сен яшайсан.
- Хўп мен яшайман, лекин хозир сиз менга ваъда беринг, айтганларингни бажараман деб сўз беринг!
- Сўз бераман.
- Мендан кейин уйланишга ваъда беринг, ўғлимизга менга ўхшаган она олиб келишга ваъда беринг!
- Ахир қандай қилиб, мен сендан бошқасини сева олмайманку!
- Севманг, аммо мажбурсиз, ўғлимиз келажаги учун мажбурсиз.
- Яҳши ваъда бераман, бўлди энди бу хақда бошқа гапирма!
Эрининг ваъдасидан кўнгли тўлган аёл, секингина ўрнидан қўзғала бошлади.
- Қўлларимдан ушланг!
- Умрим охиригача шу қўлларингдан тутаман!
- Мени бағрингизга босинг!
- Хўп жоним, сен уринма!
Аёл эрининг бағрида ўзини эркин хис қилди. Бир зумга бетоблигини унутди. Қулоқларига шивирлади.
- Мен сизни севаман!
- Мен ҳам севаман жоним!
- Энди армоним йўқ!
- Нималар деяпсан? Бу орада аёл кўзларини юмди. Эрнинг бағрида, севгилисининг, аёлининг жонсиз танаси қолди.
Аёли ёруғ оламни эрта тарк этди.
"Дод" деди эр.
*****
Қирқ беш йил ўтиб эр, аёлининг қабри ёнига келди.
- Қара мен шунча йил яшадим. Яна қанча йил яшайман билмайман. Доим сенга берган ваъдам учун яшадим. Сўзимни устидан чиқдим. Ўғлимизга яҳши қарадим, меҳрибон ота бўлдим. Ўғлимизни ўқитдим. Уни уйлантирдим. Неварали бўлдим. Қиз неварамга сени исмингни қўйдим. Қуйиб қўйгандек сенга ўхшайди. Сени исминг билан уни чақираман. Сен қайтиб келгандексан. Унинг кўзлари, юзлари сени доим менга эслатиб туради. У 16 ёшга тўлди. Жуда ақлли қиз бўлган, умри сеникига ўхшамасин илойим. Бир ваъдамни бажара олмадим. Сен айтгандек бошқа аёлга уйлана олмадим. Мени кечир. Сендан бошқа аёл билан яшай олмас эдим. Сенсиз бу хаётда жуда қийналдим. Сени бу хаётда бахтли қила олмаганимдан қийналдим. Рухинг ором топиши учун харакат қилдим. Ўғлимизга ҳам ота ҳам она бўлдим. Биламан сени рухинг доим ёнимда бўлган, сен ҳаммасини кўриб тургансан ва бундан хурсанд бўлгансан.
Энди сени ёнингга борадиган кунни кутиб яшамоқдаман.
Аёлининг қабридан тупроқ олиб юзларига суртди. Тўйиб тўйиб йиғлади.
- Мен сени жуда жуда соғиндим. Мен сени доим севиб келганман, сен билан ўтган бахтли кунларимизни хеч қачон унутмадим, хар сафар сени севаман деганимда "алдаяпсиз" дер эдинг, йўқ мен алдамаганман, севишимга Оллох гувох, қара ахволимга сенсиз холим хароблашиб бормоқда. Яқин орада сен билан учрашаман.
*****
Ўғли дадисини тушликдан сўнг қабристондан топди. Қирқ беш йил аввал оламдан ўтган онасининг қабри ёнидан топди. Бу вақтда дадасининг жони узилган эди.
Иқбол Юсуф хамда Зухро синглимизнинг Озарбайжон тилидан таржимаси.
29.06.2014 й.
Гулноза мактабда ҳам коллежда ҳам яҳши ўқир эди.
Ижодкор инсонларга хавас қилар эди. Бўш пайтларида ўзи ҳам шеър ёзиб турар эди. Шу йўналишдаги билим юртига ўқишга киришга тайёргарлик кўрди.
Вақти келиб ўзи истаган билим юртига имтихон топширди. Ўқишга шартнома асосида қабул қилинди. Лекин, оилавий шароит сабаб, ўқишини давом эттира олмади. Келаси йили яна шундай бўлди. Ота-онаси шартнома тўловларини тўлаш ўрнига катта акасини уйлантиришга қарор қилди. Ўқишга иштиёқи баланд бўлсада, ўқий олмади. Уйидагилар уни жойи чиқса турмушга узатишга қарор қилишди. Армон бўлди унга олий ўқув юрт. Кун келиб уйларига совчи келди. Ота онаси, Гулнозани бир оиланинг кенжа ўғлига фотиха қилдилар. Тўй арафаси икки ёш бир-бирларига кийим олиш мақсадида бозорга чиқишди.
Кийим кечак олаётиб йигит Гулнозага дилини оғритадиган бир гап айтди. Ўша гап Гулнозанинг фотиҳасини бузилишига сабаб бўлди. Фотихаси бузулди Гулнозанинг.
Йигит ўшанда уни камситди.
Унга, кийим қилиш вақтида ўзи ўйламай Гулнозани қаттиқ камситди. Гулноза бозор расталарининг бирида одамни хавасини келтирадиган бичимда жуда чиройли қилиб тикилган тикилган кўйлакни кўриб уни сотиб олгиси келди. Бўлажак турмуш ўртоғига минг истеҳола билан, секингина олиб беришини сўраб илтимос қилди.
- Манашу кўйлакни олиб беринг!
Йигит ўйлаб ўтирмай шартта жавоб берди:
- Сизга бу кийимларни олиш шарт эмас, буни кийиб қаерга ҳам борардингиз, дипломингиз бўлмаса, барибир хеч қаерда ишламайсизку!!!
Бу сўзлар Гулноза учун камситилиш эди. Нима фақат дипломи борларгина шундай қимматбахо кийим кийишга хақлими?
Нима у ўқишни хохламаганмиди?
У ҳам бошқа дугоналари қатори оппоқ кийимларни кийим ўқитувчи бўлгиси ёки бир банкнинг ходимаси бўлиш орзуси йўқмиди?
Гулноза хозирданоқ камситилаётганини кўтара олмай, ота-онасининг ёнига бориб ёлвориб сўради.
- Бу йигит билан бир умр бир ёстиққа бош қўя олмайман, илтимос қизингизни биргина илтимосини ерда қолдирманг, фотихани бузиш гунохлигини биламан, лекин ҳамма гунохини ўз бўйнимга оламан, жон дадажон жон ойижон мени у йигитга узатманглар!
Йигит бир икки бор айтган гаплари учун кечирим сўради, лекин Гулноза рози бўлмади. Ота-онаси фотихани бузишга мажбур бўлди.
Гулнозанинг дили оғриди. Ўзига қолса ўқимасмиди. Билими ҳам етарли эди. Хеч бир ўқиган қиздан кам жойи ҳам йўқ эди. Дипломи бўлмаса ҳам ақли бор эди. Хунари бор эди. Инсонийлик хисси бор эди унинг.
*****
Бундай холатлар тез-тез учраб туради. Кўпчилик ўйлаб ўйламай гапириб қўяди. Одамларни дилини оғритади. Ўша қизни яҳши биламан, тўрт йилдан бери турмушга чиқмаяпти. Қўрқяпти, яна дилини оғришидан қўрқяпти.
Ўқимаганлигини юзига солишидан қўрқаяпти.
Ростдан қизиқ. Дипломли бўлиш келажакда бахтли бўлишнинг руҳсатномасими?
Қайси бир ўғлини уйлантирмоқчи бўлиб юрган онаҳонлардан эшитсам, ўқиган қиз қидираётган бўлишади.
Худди ўзининг ўғли, Оксфордни қизил дипломга битириб юқори мансабда жойлашиб олгандек.
Биламан, бозор иқтисодиёти даврида яшаяпмиз, "келин ҳам ишлаб ўғлимга рўзғор юритишда ёрдамлашсин" дейди.
Нима диоломи йўқ қизлар рўзғор ютитишда ёрдам бериша олмайдими?
Шундай чеварларни биламан, шундай ошпазларни биламан, шундай сартарош (салончи)ларни биламан, шундай тадбиркор аёлларни биламан, менимча ўқиган аёлдан кам пул топмайди.
Асосийси, пул топишида эмас, унинг ақлида, ибосида, тарбиясида.
Бу темани ёзишимга бўлган турки шундайки, мени онамлар ҳам ўқимаганлар.
Лекин, ақлсиз бўлиб қолмадим. Бетарбия ҳам бўлмадим. Кўпчиликдан тарбия берган отангга раҳмат ёки онагга раҳмат деган сўзни эшитдиму, асло қарғиш олмадим. Бу ўша ўқимаган, дипломсиз онамнинг менга берган тарбиясининг махсулидир.
Менимча, уйланаётган йигитлар уни уч тўрт сўм пул топа олишини ўйлаб уйланмасдан, у қизнинг аввало соғломлиги билан қизиқиши керак, уни одоби билан қизиқиши керак, унинг онаси қандай аёл эканлиги билан қизиқиши керак. Ана шунда узоқ умр бахтли яшаши мумкин.
Шу ўринда бир гап келди.
Ўқиган аёлларни ёмонламоқчи эмасману, лекин ўқиган аёллар, ўзини ўзи бошқара олиш қобилиятига эга бўлишади. Улар ўзлари, турмуш ўртоғисиз мустақил фикрлай оладилар. Баъзи ўқиган аёллар чуқур мулохазали бўлишади, оилани хаётий тажрибалари орқали жуда чиройли қилиб узоққа олиб боришади. Турмуш ўртоғининг ишончи маслахатгўйи бўлишади.
Баъзи бир ўқиганлари эса, эрининг ёрдамига мухтожлик сезмайди. Бирозгина турмушида келишмовчиликлар рўй бериб қолса, "ўзимни ўзим эплай оламан, сизсиз ҳам яшай оламан" деб юбориши бор гап.
Аввало аёл ўқиганми ўқимаганми, инсофли бўлсин, дин диёнатли бўлсин, меҳрли бўлсин, оиласини муқаддас билсин, фарзандларини суйсин, турмуш ўртоғини севадиган бўлсин!!!
Ўқиб кўриб мавзу юзасидан ўз фикр мулохазаларингни қолдиришларингни кутиб қоламан.
Иқбол Юсуф.
03.06.2014 й.
Хозирги қизларни йигитларга бўлган мухаббатини ва ўша мухаббатга бўлган муносабатини машиналаримиз русуми орқали қандай кўринишда бўлишини тасаввур қилиб кўрдик.
Қуйидагича бўлар экан, ўқиб кўринг!
Йигит: Москвичим бор.
Қиз: Тошингни тер!
Йигит: Жигулим бор.
Қиз: Аптини қара фу!
Йигит: Тикойим бор.
Қиз: Сан мани тенгиммассан!
Йигит: Матизим бор.
Қиз: Тўғри тушунгин яҳши кўрганим бор.
Йигит: Дамасим бор.
Қиз: Вой қаттан кеп қолдинг, иккига уриб газини бос!
Йигит: Нексиям бор.
Қиз: Ўйлаб кўришим кере.
Йигит: Ласеттим бор.
Қиз: Юрса бўлади.
Йигит: Эпикам бор.
Қиз: Жон сиззи яҳши кўраман.
Йигит: Каптивам бор.
Қиз: Фақат сизни дейман!
Йигит: Малибуим бор.
Қиз: Яҳши хотин бўлишга сўз бераман!
"Профил удалён" номли ник эгасидан олинди ва бироз ўзгариш киритилди.
Бу 1 апрел хазили эди, аслида бундай эмас қизларимиз, мен буни аниқ биламан.
Иқбол Юсуф.
01.04.2014 й.
СМС ....
Доимгидай кундалик юмушларим билан манзилим томон кетаётсам, йўлнинг четида ёши каттароқ бир онахоннинг қўл кўтариб такси тўхтатмоқчи бўлиб турганларига кўзим тушди.
"Олиб кетай, савоб бўлади" деганча, яқинларига бориб тўхтадим:
- Ассалому алайкум, ҳа онажон, қаерга кетяпсиз? - машинамнинг ойнасини тушириб сўрайман.
- Ваалайкум ассалом болам, массивга ташлаб қўясизми? - дея, мен томонга ҳиёл эгилганча манзилни айтдилар.
- Ўтиринг онам, ташлаб қўяман, - аслида йўлим умуман бошқа тамонда бўлсада, у кишига йўқ дея олмадим. Бир томондан вақтим ҳам бемалол.
- Раҳмат болам, умрингиз узоқ бўлсин, - дея машинамнинг олд ўриндиғига секингина жойлашиб ўтириб олдилар.
- Йўл бўлсин онахон, у томонларда нима ишингиз бор!
- Набираларимни кўргани кетяпман, улар ўша ерда туришади, қизимникида.
- Ҳа унда яхши.
Жуда хазилкаш, қувноқ аёл эканлар, йўл-йўлакай мириқиб сухбатлашиб кетдик. Манзилга яқин қолганда, бирдан қулоғимга қўл телефонининг жиринглаган товуши эшитилди.
Ҳайрон бўлиб у ёқ бу ёққа юзланаман, телефонимдаги чақирув мусиқаси ундай эмас эдида.
- Ажабланманг ўғлим, бу менинг телефоним, ҳозир, - дедиларда, қўлларидаги елим ҳалтани излаб қолдилар.
Улар телефонларини топиб олгунларича, “Нахотки ёши катта онахонлар ҳам қўл телефон тутса, қандай ишлатишни билармикинлар ишқилиб” дея ҳаёл қилишга ҳам улгурдим.
Бежиримгина қўл телефонини сумкадан олдиларда, кўзлари ўтмай, яқинлаштириб экранга диққат билан бир муддат тикилиб турдилар. Барибир ўқий олмадилар чоғи:
- Ўғлим сиз ўқиб бермайсизми, чолимдан смс келибди шекилли...
Ҳоҳолаб кулиб юбордим:
- Ҳали отамда ҳам телефон борми, смс ёзганлариничи, қани берингчи, балки севгиномадир? - ҳайратланганча смсни ўқишга ошиқаман.
Очиб қарасам, аллақандай реклама тўғрисида компаниянинг ўзидан келган ҳабар экан.
- Ие онаҳон отамиздан келмабди, компаниядан келибди, - дедим.
- Афсус...чолимдан эмасмикан, икки йилдан бери шу аҳвол, сизга ўқитганим учун айбга буюрманг, телефонимга келган ҳар бир смсни, чолимдан бўлишига умид қиламан-да... -дейдилар ғамгин тортиб.
- Бу ёғи қизиқ бўлдию, ҳали шу ёшда сизни ташлаб кетганмилар?
- Ҳа, ташлаб кетганлар.
- Эҳ аттанг, хойнаҳой ёшгина жувонга ошиқ бўлиб қолгандирларда.
- Шундай бўлгани яхшиди-я, ҳар тугул кўриб турардим.
- Унда нима бўлмаса – дея сўрадим қизиқишимни яшира олмай.
Кўзларидан чиққан икки томчи ёшни румолнинг учи билан артиб жавоб бердилар:
- Бу оламда ёлғиз ўзимни ташлаб, эрта кетиб қолдилар-да тушмагур...
Юрагим ачишиб кетди...
Ўттиз қирқ йил бир ёстиққа бош қўйиб, ҳаётнинг аччиқ чучукларини биргалашиб енгиб келган инсонлардан бири, жуфтини ёлғиз ташлаб бу дунёни тарк этса, иккинчи ярмига ҳар бир кун ва кези келганда ҳар бир соат жуда оғир кечса керак.
Яхши ҳамки улар учун набиралар яратилган, улар билан ҳеч бўлмаганда бир муддут овуниб турадилар-да.
Онаҳон манзилга келиб машнамдан тушар эканлар, узоқ дуо қилдилар.
Дуонинг орасида "Аёлингиз билан қўша қаринглар, болам" деганларида менинг ҳам кўзларим ёшланиб кетганлиги пайқадим...
Iqbol Yusuf
24.10.2013
Яқиндан бери қисқа ҳикоялар ёзишни бошлаганим боис, бир иккита сайтдаги танишларим, ҳаётида бўлиб ўтган воқеаларни айтиб менга ёзишимни илтимос қилишмоқда...
Мана куни кеча бир сайтдошим, менга ўз ҳаётида булиб утган воқеани қисқа қилиб сўзлаб берди...Мен эса уни тўлароқ ёритиб ҳикоя кўринишига келтирдим...
"Тушкунлик одамни хар йўлга бошлар экан, ҳатто шайтоннинг васвасасига тушиб, ақлимизни идрок қила олмай, ўзимизни бир нарса қилиб қўйишдан ҳам қайтаролмай қолар эканмиз"- деб бошлади сўзини у.
Танишимнинг менга айтган бу сўзларидан ҳайратга тушдим ва давомини эшитишга шайландим...
Турмуш қурганимга ҳам мана беш йилча булди, битта ўғлимиз бор...
Хотиним эсли хушли оилада тарбия топгани боис, ақлли ва бамаьни аёл, мен уни яхши кўраман...
Лекин битта ёмон одати бор, озгина урушқоқроқ, сал нарсага жахл қилаверади... Айниқса борган сари тез жахли чикадиган бўлиб қолди...
Менимча, мактабда ўқитувчилиги учундир, чунки ўқитувчиларга қийинда, ҳар куни ўттизта болани тинчлантириб, уларга дарс утиш қийин албатта...
Шунинг учун бўлса керак, ўғлим ҳам уйда озгина нотўғри харакат килиб қўйса, қаттиқ урушади, урушишга урушади-ю, лекин бир пасда меҳрибонлиги тутиб, қучоғига олганча "қилма деганимдан кейин қилмагинда ахир полвоним, сенга мени гапларим дорими" деб кўнглини кўтариб ҳам қўяди...
Икки йилдан буён, шаҳардан уй олиб, ўзимиз бир оила бўлиб яшаяпмиз...
Ҳафтада дам олиш кунлари қишлоққа ота-онамни уйларига бориб турамиз...
Утган хафтада қишлоққа боргандик...
Ёшлигимдан мол қўйларни яхши кўрганлигим учун, уйнинг оркасидаги молхонага ўтиб бир-бир уларни кузатиб қўйиш одатим бор... Бу гал хам ўғлим билан ўша ёққа ўтиб кетдим... Сал ўтмай ховлидан, хотиним билан укамнинг уришаётган овози эшитилди...
Аслида уларнинг ёшлари тенг, гохида хазиллашиб гохида чинакамига тез-тез уришиб туришарди.. Онам хам уша ердалар ўзлари келишиб олар деб, унчалик ҳам эьтибор қилмадим, лекин бора-бора овозлари баландлашиб хеч тинчишмайди... Нима бўлди экан деб ховлига ўтдим.. Улар на менга на онамга парво қилмасдан ўзларини гапини ўзлари маъқуллаб даханаки жанжаллашишяпти...
Укамга хеч нима дея олмадим, чунки туғишганимда, агар бирор нима деб унга дўқ қилсам, бир умр акам хотини ёнини олиб, мени ҳафа қилганди деб анчагача мени кечира олмай юради... Хотини ёнини олиб укага панд насиҳат қилиниши, уканинг еки аканинг юрагига оғир ботиши ҳаммага аен... Хотинимга қараб, "бўлди етар, овозингни пасайтир, қўни-қўшнилар хам эшитяпти бақир чақирларингни" дедим...Кейин нима бўлганини суриштирдим... Хотиним яна овозини баландлаганча тушинтириб кетди...
Укам яқинда уйланган, келинни уйдагилар унчалик хушлашмаяпти, юритаётган ишлари онамга маъқул келмаяпти шекилли, ўзи ҳар оилада янги келин уйга киришиб кетгунча шу муаммога дуч келади...Укам эса хотинини яхши кўради, уни оилага киришиб кетиши учун, қўлидан келганча харакат қиляпти бечора... Шу куни ҳам онам унга келинини кичик айбларини айтиб хафа булиб турган экан, укамни озгина жахли чиқиб, онамга "ҳадеб ёмонламасдан унга ўргатсангиз бўлмайдими" деб ақл бўлибди, уни эшитиб турган бизни хотин ҳам жим турмасдан онамни ёнини олиб, укамга гапираетган гаплари нотўғри эканлигини тушинтирмокчи бўлибди...
Ўзи жахли чиқиб турган укамга хотинимнинг бу гаплари оғир ботиб кетиб, "сиз бизни оиламизга аралашманг, ҳурматизни билинг" деб юборибди... Бу гап табиийки хотинимга хам оғир ботибди ва шу сабаб жанжаллашишаётган эканлар...
Хотиним бу гапларни менга айтиб беряптида, шу аснода укам билан ҳам тортишишда давом этяпти...Уларни тинчлантиришга урунсам ҳам бефойда бўляпти... Бу бақир чақирдан уйғониб кетган дадам, ҳеч нимадан хабари бўлмаган ҳолда узини хонасидан чикиб укамга бакириб кетсалар бўладими...
- Ҳа эшшак ҳамма ишни сен бошлайсан, тинчлик борми ўзи сени дастингдан, - деб юбордилар...Узи алами келиб турган укам, яна жазавага тушдида ўрнидан туриб, кўча тамон юрди...
- Келин иккала қулоғингиз билан эшитиб олинг, яна бир марта эрингиз бақир чақир қилиб, мени қўни-қушниларга шарманда қилса иккалаларингни хам кечирмайман, - дадамнинг бу гапи жанжални бир чеккадан кузатиб турган укамнинг хотинига айтилган булсада, лекин бу гап менга айтилди деб хотиним дадамга хам йиғлаб бақириб гап кайтариб юборди... Дадамга бақирганидан чидаб туролмадимда, унга бир иккита қаттиқ гапларни гапириб юбордим... Онам эса, уч кишилашиб хотинимга жавраганимиздан, гарчи уни нотугри тортишаётганлигини билсада, ўғлимнинг оиласига арзимаган нарсани орқасидан совуқчилик тушмасин дея, уни ёнини олиб кетди...
Онамнинг аралашуви оқибатида хартугул жанжалга барҳам берилди ва кўп утмай озгина қовоқ тумшуқдан кейин ҳаммаси ўз холига қайтиб яна бир чиройли оила даврасида жам бўлдик, лекин ўшанда хам хотиним мендан ҳафа, чунки уни ёнини олмадим, укамга қўшилиб унга қаттиқ гапирдим..
Аҳир нега тушунмайди, эру-хотин қўш хўкиз, бир тану бир жонмиз, оиламга нисбатан қилаётган ҳар бир иши, бу мени юзимку, отамга онамга, укамга айтаётган ёмон гаплари, улар учун мен айтаётгандек туюлмайдими, агар уша пайт хотинимни ёнини олганимда борми, умр бўйи мени кечиришмас эди... Арзимаган тортишув сабаб, оиламдан, тугишганларимдан юз кўрмас бўлиб кетишим турган гап эдику...Хотиним бўлса ўзимники, худди битта одамдек кўраман уни...
Кеч тушиб шахарга уйга қайтдик... Уйга кириб, бироз кўнглини кўтармоқчи бўлиб гапириб кўрдим, ҳали хам ноз фироқда... Ҳай майли яна бир икки кун гаплашмай юрарканмизда дедим ўзимга ўзим... Ўзи шу бир икки ой ичида хотиним билан арзимаган нарсаларда тортишиб, икки уч кун гаплашмай юриш одат тусига кириб қолган...Нимадандир норози, ейиш ичиш, кийиш меьёрида, нима бўлиши мумкин, шуларни ўйлаб икки кун ҳам ўтди.. Учинчи кун соғиниб кетдим, ёнимдан у ёкка бу ёкка ўтиб турганидан кейин, жимгина уни кузатиб ўтириб буларканми, ахир севиб олганман... Мана тўйимизга беш йил бўлибдики, ҳали ҳам аввалгидек яхши кўраман уни, тўгри авваллари севишимни унга хар кун айтиб турардим, ҳозир билмадим, ўғлим катта бўлиб, унча мунча нарсага акли етиб қолганлиги учунми, олдингидек ҳар куни овозимни чикариб айта олмиман-у, аммо тилимда айтаолмасам ҳам доим дилимда... Уни яхши кўрганлигим учун, мана бугун ҳам эркаклик ғуруримни бир четга суриб, ёнига яқинлашдимда, унга "кечир энди, ярашайлик" дедим, гапим огзимда колди...Бир жеркиб берди... Аслида ўйлаб курсам, доим ўзим ўртамиздаги муносабатни яхшилаш учун шундай қиларканман, кайфиятим тушиб кетди...
Мендан шунчалик нафратланармикан, бунчалик нафратига сабаб нима бўлиши мумкин... Уша кунги унга қилган муносабатим шу даражада юрагига қаттиқ ботдимикан деб ўйланиб қолдим, ха унда ўтган ҳафтада ҳам худди шунақа ҳафалашиб юргандик-ку, ота-онаси мехмонга келмаганида, ҳалигача ўртамизда илиқлиқ бўлмасмиди...
Ўйласам ҳаёлим хар ёққа олиб қочади, бу каби ўзгариб бораётганлигидан кўнглимга ғул-ғула туша бошлади... Ҳозирда хар бир каналда аёлига ҳиёнат қилаётган эркаклар, эрига ҳиёнат қилаетган аёллар ҳақида тинмай сериаллар қўйилаетган бир вақтда, бу ҳам ишхонасида....
АСТАҒФИРУЛЛОҲ...
Буни ўйлагани ҳам қўрқаман... Кўнгилда шубха уйгонса қийин экан...
Ишлатаёётган телефонини титкилаб чиқаман, нотаниш рақамлар... Биламан битирувчи синф рахбари, уларнинг ота-оналарини рақамлари ёки ўқувчисини рақами бўлса керак... Бу даражада ёмонлик қилишга қўли бормайди деб ўзимни ўзим юпатгандек бўламан... Барибир кўнглимни қоронғулик қоплаган, қоронғулик қоплашига ҳам сабаб борда ахир, илгарилари "Ишга боргим келмаяпти, тезрок таътилга чиқсагу қишлоққа, уйга кетсам" дерди. Ҳозир аксинча, ўқиш тугаган, имтихонлар ҳам якунига етди шекилли, ахир ёзнинг ярмидамиз ҳозир, хотиним ишидан бери келмайди, ўқиш вактида соат икки ёки уч бўлиши билан, менга телефон қилиб "дадаси мени олиб кетасизми, бўшадим" дерди... Ўқиш тугагандан бери, соат бешгача ишидан бўшамайди... У ерда нима қиляпти, буниси менга қоронғу, сўраб кўраман десам, мана бунақа ҳолат - аразда...
Эрта бўлса бу холатга ойдинлик киритишга қарор қилдим, ишхонасига бориб, шерикларидан сураб кўраман ёки нима билан шуғулланаетганини кўзим билан кўриб келаман дедим ўзимга...
Эртасига кеча ўйлаган ишимни қилмокчи булдим, хотиним хар доимгидек ишига кетгач бир икки соат ўтиб, ишхонаси тамон бордим... Ховлида ҳеч ким йўк, худди хамма бир ёкка кетгандек гўё...Юрагимга баттар ғул-ғула тушди, машинамни бир четга қўйиб кирмокчи бўлдим-у, нимадандир қаттик қўрқдим... Миямга келаетган ёмон фикрлар, тинч қўймайди сира, оёқларимни қалтироқ босди... ўзимча ўйлайман, ҳозир кирсам-у, кўнглимни ўртаётган турли хил бемаьни фикрлар рост булиб чиқсачи... Буни тасаввур хам қила олмайман... Ўша жойда хотинимни ҳам ўзимни ҳам бир бало қилишим турган гап...
Юрагим бетламади...
Қайтиб кетдим...
Қанча узоклашганим сари, шубха кучайиб борди, келдим кириб кўраман дедим... Шубхаларимга барҳам бераман дедим... ва яна ортимга қайтдим... Машинани бир четга олиб тўхтадим...Яна ўша холат - шайтон васвасаси, шубха гумонлар... озгина кўзимни юмиб чукур ўйлаб кўрдим...
Тўғри иш қилаяпманми узи...
Ҳозир кирсам, мен ўйлаган нарса бўлиб чикмаса, бокира хотинимга нисбатан нохақлик қилган бўлмайманми, узи арзимаган нарсадан мендан хафа булиб турган бўлса, баттар бўлмайдими дедим... Кирсам-у, мабодо, бирорта бирга ишлайдиган эркак киши билан иш юзасидан гаплашиб турганига кўзим тушса, ҳозирги холатимдан келиб чиқиб, масалани чигаллаштириб юбормайманми дедим...
Ўзимга таскин бердим ва яна кирмасдан ортимга қайтдим...
Уйга келиб, ёстиққа бошимни қўйганча ухламоқчи булдим...Кўзимга уйқу келмади тўғриси, нафасим бўғилган, шубха гумонларимга аниқлик бўлмаган эди, ҳар хил нарсаларни ўйлаб чиқдим... Ҳўп майли у оддий мактаб ишлари билан банддир, балки ремонт килаётгандир, балки битирувчиларни хужжатлари билан шуғулланаётгандир, лекин нима учун менга бунчалик бефарқ...
Балки мени интернетда куп ўтирганим учун, уни ўзи мендан гумон ва шубхага бораётгандир...Ахир, аҳир мен у ерда хеч ким билан севишмайманку, шунчаки дўстларим билан фикр алмашаман халос, буни билади-ку...
Нахотки мени севмай қўйган булса, нахотки яқиндагина, "сизни жонимдан ҳам ортиқ севаман" деган гапларини унутган бўлса, уни ғурури шунчалик кучлими... Агар буни ғурур деб тушунса, ҳайф уша ғурурга, бу ҳатти-харакатлари билан оиламизга путур етяптику, арзимаган нарсага жанжаллашсак, ахир мени ҳам жоним темирданмаску, бир куни жахл устида ножўя гап гапириб юборсам нима бўлади... Натижада эндигина ҳаёт гўзаллигидан баҳра олаетган тўрт ешли ўглимиз етим бўладими...Факат ўглим эмас, менга ҳам қийин бўлади, чунки хотинимга ўрганиб қолганман, тез-тез уришиб қолсақ ҳам уни қаттиқ севаман... Ана шу қаттиқ яхши кўрганлигим учун хам кичкина нарсадан рашк қилавераман... Нега бунчалик қахри қаттиқ бўлмаса, менимча у мени ёқтирмай қўйган, агар яхши кўрса арзимаган жанжал сабаб шу кунгача қовогини уйиб, чўзиб юрармиди, мана ўзимдан мисол, уришиб қолган кунимизни эртасигаек уни соғиниб қоламан, кеча қанчалик мен билан тенгма-тенг бир гапдан қолмасдан айтишган бўлса ҳам уни кечиргим ва қучоғимга олгим келади..
Шуларни ўйлаб кунни кеч қилдим, ҳар доимгидек ўғлимни боғчасидан олиб, соат бешларда хотиним уйга келди...Бугун бошқачарок қайтди назаримда, умуман гапирмай қўйган хотиним бир иккита уй юмушига тааллуқли гап гапирди...
Барча гумонларим таркаб кетгандек бўлди... Овқатини тайёрлади, биргалашиб уни едик... Ҳар доимгидек овқатланиб бўлгач, идиш тавоқларини ювиб ўғлимни ухлатганни етоқхонага кириб кетди... Ҳали хам ховуридан тушмабдида дедим...
Бир оз утмасдан ўғлимни ухлатиб булиб ёнимга чикдида, сал нарирокка бориб ўтирди... Ичимда хурсанд бўлиб кетдим, бир хафтадан бери сиқилиб, ўйланиб юрган нарсаларим бир зумда эсимдан чикди...
Бу атай чикди шекилли, менга ўхшаб соғиниб қолгандирда, ғурури йўл қўймаяпти шекилли ўзи гап бошламаяпти дедим, балким хар доимгидек мени гап бошлашимни кутаётгандир дедим ичимда... Ўрганиб қолганда...
Секингина ёнига яқинлашиб бира тўла қучогимга олмокчи булиб унга қўлимни узатдим...
Адашдим, ёмон адашдим, қўлимни узатишимни биламан уни қўллари билан итариб юбориб, "мен сизи олдингизга чиқмадим, телевизор кўрмоқчиман" деди...
Миямга қон куйилгандек бўлди, танамдан совуқ тер чиқиб кетди, нима дейишни ҳам билмай колдим, "Э афсус, хайф сенга булган мухаббатимга" дедим...
Ўзимдан ўзим нафратланиб кетдим, ўрнимдан туриб кўчага чиқдим... Уйимиз яқинидаги бир кафега кириб маст булгунча ичдим...
Кўчага чикдим, юргани мадорим йўқ, йўл бўйидаги катта темир устига ўтирганча ўйга толдим. Булиб ўтган воқеаларни бирма-бир эсладим...Севишиб юрган кезларимни, тўйимизни, ўғлим туғилган кунни ҳамма ҳаммасини бирма-бир ёдга олдим... Нимадан норози бўлиши мумкин деб кўп ўйладим, ахир бошқа "эр"лар каби хар куни уйга ичиб келмасам, хотинбоз хам эмасман, беш йил давомида бирор марта бегона аёлга кўз олайтирмадим, топиш тутишим ҳам ҳар қалай яхши бўлса, нимадан норози бўлиши мумкин а дедим, ўйлаганим сари, юрагимдаги сиқилиш баттарлашиб кетяпти...
Бир хафтадан бери кўнглимга тушган тушкунлик уз исканжасига ола бошлади, васвасага туша бошладим...
Катта йўл бўйида ўтирганим боис, ҳар беш ўн минутда машиналар ўтиб турибди... Бирдан ичимдаги шайтон "шу машиналар тагига ўзингни отиб юбор" деяпти... Илгарилари ўзини ўзи ўлимга махкум қилганларни эшитиб, қанақа қилиб ўзини ўзи ўлдириши мумкин деб ўйлардим. Мана ўзим шу холатга тушиб ўтирибман. Бир ташласам-у, бу дунёни дарду аламидан қутулсам дейман...
Ишонинг бир икки бор ўрнимдан туриб ташламоқчи ҳам бўлдим... Лекин кучим етмади... Ҳар ташламокчи бўлганимда ўғлимнинг «Дадажон, мен сизни яхши кўраман» деган гаплари кўз олдимга келади...
Яна ўйга чумаман... Ҳозир арзимаган оилавий ташвишни деб узимни қурбон килсам, мен-ку кейинги ҳаётим нима бўлади буни билмайман, буни ёлғиз Оллоҳ билади, лекин бир билганим, у дунёда ҳам тўғри дўзахга тушаман, бу дунёйим яхши бўлмагани каби у дунёда хам дузах оловида куяман...
Ортимда колганларчи...
Эндигина тўрт ёшни қарши олган ширингина ўғлимчи, ҳали тўлиқ дадасини танимасдан, уни йўқотадими, мендан кейин кимни дада дейди, ота-онамчи, шу ниятда катта қилганмиди мени... Онамни мени қаттиқ яхши кўришини биламан, мендан кейин кўпи билан бир йилга боради... Ўзим билан шунча одамни ҳаётини харом қиламанми дедим...
Нима қилиб бўлса хам оиламни сақлаб қолишим керак...
Шуларни уйлаб тонг ёришай деганда уйга қайтибман...
Эшик қўнгирогини чалишим билан, келишимни интизорлик билан кутиб ўтирган аёлим очди-да овозини борича йиғлаб юборди...
Дадаси мени кечиринг, энди бундай қилмайман, ғурурим кўзимни кўр қилди, арзимаган нарса сабаб уришишни бас киламан, сизни айтганизни қиламан, ҳеч қачон на сизга на оилангизга гап қайтармиман, илтимос мени кечиринг, сиз менга кераксиз...
Эртасига хотиним, ёзги таьтилга чиққанини, ремонт ва уқувчиларни дипломларини ёзиш билан иши кўпайиб, кечрок чиққанлигини, таътилда қишлоқда онамни хизматларини қилиб, бир оз булсада дам олиб келишлигини айтиб, уни қишлоққа ташлаб келишимни сўради, ҳа сўзини охирида, телефонини ташлаб кетаётганини, бир ой бўлсада шундан нарироқда туришлигини таъкидлади...
Эҳ, аёллар аёллар, тушуниб бўлмас даражада мавхумдир улар... Шу ўринда ёзувчи Ўткир Хошимовнинг бир сатрлари ёдимга тушади, (оҳиратлари обод бўлсин)
Айтадиларки...
«Сиз аёл кишини тўлиқ биламан деб ўйлайсизми?!
Демак сиз ўта буюк олим экансиз... Қойил сизга...
Қани айтингчи эртага шамол кайси томондан неча метр секундда келиб, қайси томонга учиб кетади...»
Дарҳакикат аёл киши, ечиб бўлмас жумбоқдир...
Iqbol Yusuf (2013 yil iyul)
ЯНГИ ЙИЛ...
Янги йил яқин, тўғрироги атиги бир кунгина қолган.
Жамшид аёли Барно билан байрам дастурхони учун керакли нарсаларни ҳарид қилиш учун бозорга чиқди. У бозордан ҳамёнидаги оҳирги пули тамом бўлгунича турфа ҳаридлар қилди.
Эроннинг хил-хил олмаси-ю, апелсини, ҳатто ананасгача олди.
Гўштларни айтмайсизми, колбасани копченныйсидан бир ўрам, воренныйсидан бир ўрам, товуқ гўшти, мол гўшти, қази-қартаси ҳам қолмади.
Ҳотини ҳайратини ичига сиғдира олмади:
- Вой дадаси бир кунлик байрам учун намунча кўп нарса олмасангиз?
- Ҳа энди, шу байрам баҳона болаларим бир мазза қилсин дейманда, кейин яна қачон бундай таомлардан ейди аҳир?!
Шундай деганча, иккита елим ҳалтани тўлдириб уйга қайтди.
- Болалар кўриб қолмасин, ҳозирча битмаган уйнинг токчасига қўя тураман - дедида, ҳотинига аста кўз қисиб қўйди. Чунки, болалари пайқаб қолишса, байрамни бугундан бошлаб юборишлари мумкин эдида.
Кеч тушди. Уҳлайдиган вақт яқин.
Жамшид эса, кеч тушиши билан доимгидай телефони орқали интернет кавлашга киришади.
Шу интернет деган жониворам заб чиқибдида. Яқиндан бери Жамшид ҳам бўш қолди дегунча интернет кавлашни бошлаб юборган. Бу қурмағур бир одатга айланса ундан қутилиш ҳам қийин экан-да.
Мана бугун ҳам соат кечки ўндан ошиб кетгани бўлса-да Жамшид интернетдан бош кўтарай демайди.
Унинг хаёлини аёлининг овози бўлиб юборди.
- Дадаси анави нарсалар турган уйни эшигини яхшилаб ёпганмидингиз?
- Ие, эсимда йўқда онаси, туриб ўзинг қараб келмайсанми?
- Дадаси ухлаяпман-у, ўзиз кўриб келақолинг.
- Тур деяпман сенга, очиқ қолган бўлса мушук-пушук еб кетмасин - Жамшид ҳалигача интернетдан чалғишни истамай аёлини қистайди.
- Ўзингиз бориб кўрсангиз булмайдими, эркак кишисиз ҳар ҳолда, бирор арқон топиб очилмайдиган қилиб боғлаб қўярдингиз-да.
- Пишиллаб ётавермасдан тур дедим сенга - деди Жамшид чинакамига жахл қила бошлади.
Шу бўлмағур интернетга киришни бошлагандан бери бошқа ҳеч бир ишга тузукроқ қўл урмай қўйган эрнинг феълини билган Барно, яна сўкиш эшитиб олмай дея ўрнидан туришга мажбур бўлди.
- Ҳўп, майли қараб келаман, декин эшикни яхши ёпа олмасам, ўзингиздан кўринг, аниқ мушуклар еб кетади.
- Сен беркитиб келавер, ухлашдан олдин ўзим яна бир текшириб келаман, - деди Жамшид.
Ярим тунгача интернет кавлаган Жамшид, тонгга яқин донг қотди. Саҳарлаб ҳотинининг овзидан чўчиб уйғониб кетди.
- Вой дадаси?!?!?!
- Уфф, тинчлик борми бу уйда, байрам куни ҳам ухлашга беришмайдия булар, яна нима?
- Кеча эшикни яхшилаб беркитмаган эдингизми?
- Ҳа нима булибди? Беркитгандим. – “ухлашдан аввал кўриб қўяман” деган гапи эсидан чиққан бўлса-да сир бой бергиси келмади.
- Нима бўлибди эмиш, кечаги бозорликни мушуклар еб кетишибди-ку.
Буни эшитган Жамшид кўзларини ола-кула қилганча “Нимаа?!” - дея бакириб, елим ҳалталар турган уйга халлослаб югура кетди.
Не кўз билан кўрсинки, кечагина турган ҳалталар титилиб кетган, бир-иккита тишланган олма-ю, колбасаларнинг пўстлоғина ерда думалаб ётарди.
Жамшид оҳ-вох қилиб, бошини чангаллагани билан энди бариси бефойда эканлигини тушунибди. Нима қиларини билмай, боши анчагача қотибди ҳам. Хонасига кириб кетганча кечгача чиқмабди.
- Агар ўн дақиқа шу интернетни кавлашдан тўхтаб, эшикни маҳкам беркитиб қўйганимда, бугун байрамни чиройли дастурхон атрофида кутиб олардик, эҳ аттанг! - дея, ўзини ўзи роса койибди.
**********
Ниҳоят кечга яқин ҳовлига чиққан Жамшид ҳотинига сўз қотади:
- Онаси, товуқхонага кириб хўрозни олиб чиқ!
- Вой дадаси, уни нима қиласиз, ўзи бир донагина бўлса.
- Нима қилардим, шўрва қиламан. Нима болаларим байрам куни оч-наҳор ўтирсинми?
- Дадаси хўрозда нима айб? Майли, бўлар иш бўлди. Озгина макарон солиб қўйгандим. Ўшани еймиз. Ошхонага кираверинг, ҳозир косаларга қуйиб кираман..
Кўчадан болалари учун бирор нарса олиб келай деса, кеча бозорда ҳамёндаги ҳамма пулларни сарфлаб бўлган, қўлидан ҳеч нима келмаслигини билган Жамшид маюс тортганча ошхонага кирибди.
- Ҳоотииииин, хотинжон! Ҳов ҳотин, аяси, Барно дедим! - дастурхонни кўриб довдираб қолган Жамшид ҳайрон бўлганча ҳотинини чақира кетди.
- Ҳа дадаси, - хонага жилмайганча Барно кириб келади.
- Бу нимаси? Тушунмадим. Кеча бозордан олган нарсаларимизни ҳаммаси шу ерда-ку!!!
- Эҳ дадажониси-ей бу янги йил ҳазили эди-да, балки шу сабаб, интернетни озроқ йиғиштириб оилангизга эътиборни кучайтирасиз дегандим-да!
Жамшид хурсандлигидан аёлини қучоқлаб пешонасидан ўпиб қўймокчи бўлдию, болалари унга термулиб қараб турганидан ҳижолат бўлди. "Ҳали сеними, шошмай тур" дегандай ишора қилиб, кўрсаткич бармоғини Барно томон бир-икки силтаб, байрам дастурхонига фарзандлари даврасида ҳуш кайфият билан қўшилди.
Жамшид энди интернетни ташлаган, бутунлай кирмаяпти демайману, факат баъзи-баъзида зарур пайтдагина киряпти ҳолос. ))))
****
Ушбу хикоям билан озгина кунгилларингни кутара олган булсам, бундан миннатдорман!!!
Янги йилни ана шу кайфият билан кутиб олинг азизларим!!!
Мен янги йилнинг рамзи булган Арча дарахтини ёқтираман.
Нега дейсизми?
У ёзда ҳам қишда хам, қуйингки ҳар доим ям-яшил, бирдай бўлади-да.
Ўзимни хаёт тарзимни ҳам шунга ўхшатгим келади.
Бир кун осмон-у фалакка кўтарилиб, яна бошқа кун ер қарига чўкиб кетгандан, доим бирдай бўлиб яшашнинг завқи бўлакча назаримда.
Барча дустларимга ҳудди арча дарахтидек, бардавомликни тилайман!
Янги йилда хаммамизни омадимизни Оллоҳ берсин!!!
2013 йилда эриша олмаган ниятларимиз армон булиб қолмасин сира, ўша ниятларга янги кириб келаётган 2014 йилда эришиш насиб қилсин!!!
ИншаОллох!
Ҳеч биримизни бахт ва омад тарк этмасин!!!
Шу фурсатдан фойдаланиб айтаманки, Янги йил байрами билан гуруҳимиз ижодкорлари сиз мухлисларни чин кунгилдан табриклаймиз!!!
Янги 2014-йил муборак қадрдонларим!
Иқбол Юсуф
30.12.2013й
Бир танишим бор, ўзимга ўхшаган тадбиркор.
Нимаики ишга аралашмасин доим ошиғи олчи, даромади ҳам кундан кунга ортиб боряпти. Лекин, феъли жуда оғир, доим кимлар биландир сўкишиб, жанжаллашиб юради. Ичкиликдан ҳам ҳеч қайтмайди. Ўртоклар билан ўтириб қолсак, "Агар, - дейди у, мана шундай давраларда бир отамлашмасам, ташқарига чиқиб ўзимни отиб қўяман" деч ҳазил ҳам қилиб туради.
Қисқаси шўх, шодон ва андак бебошлар тоифасидан...
Шу танишим билан ҳизматчилик юзасидан Қўқон шахрига бориб келишга тўғри келиб қолди...
Йўлга отландик. Ўзим рулда бўлмасам дарров уйқу элитади. Йўлда ухлаб қолибман. Шахарга яқин уйғондим.
Бир таниш аканинг оилавий кичик корхоналари бор эди. Ўша ерда чиқарилаётган махсулотларни кўргани ва сотиб олиш учун шартнома қилгани келиб эдик.
Ишларимизни хал қилиб, ортимизга қайтиш тараддудлигига тушганимизда, шеригим "бозорга кириб ўтайлик" деб қолди. Шошилиб турганим боис бу таклиф у қадар мақул бўлмаган бўлсада, рози бўлдим.
- Шу ерда кутиб тур! - дея, ўзи шошилганча бозорга кириб кетди.
"Қачон одам бўларкин" дейман уни орқасидан кузатиб туриб, - “Хойнаҳой шахардаги бирор таниш аёлиникига бозорлик ташлаб кетса керакда.
Ярим соатларда бир арава бозорлик қилганча чиқиб келди. Бир коп ун, гурунч, гўшт, ёғ, сабзи-пиёз, қисқаси бир оиланинг бир ойлик харажати.
- Уйга бозорлик қилиб олдингми? - сурадим қизиқиб.
- Йўқ, уйгамас, буни жойи бор, - деди секингина.
- Ҳа ярамас, биламан қаергалигини, - олдин ўйлаган тахминим ўз тасдиғи топаётганини ўйлаб ғашим келаётганини яширмадим. - шунча аҳмоқона харажатлар, ўйин-кулгу, маишат, лекин барибир ишларинг юришаверади а сени? Гапимга жавоб бермай, индамай кулиб қўйди.
Фаргонага қайтдик. Шахарга яқин қолганда, “энди дўстим кеч қолаётган бўлсанг хам, бироз сабр қиласан, бозордан олган нарсаларимни бир жойга ташлаб чиқамиз...” деб қолди.
Махаллаларнинг бирига кирдик, баланд қилиб қурилган чиройли уйлардан ўтиб махаллада четидаги кўримсизгина уйнинг ёнига бориб тўхтадик. Шеригим машинадан тушиб, ўша ховлини бир икки чақирдида, ҳадеганда одам чиқавермагач ҳудди ўз ҳовлисидек дарвозани ланг килиб очди. Машинасини ҳовлига олиб кирдида, бирин кетин олган нарсаларини тушира кетди...
Мен хайронман, бу ҳовли кимники бўлиши мумкин? Ўзиники десам шахарда ота-онаси билан бирга яшаса, қариндошларини ҳам яхши танийман, бу ерда турмайди.
- Келинг болам, - ортимдан аёл кишининг овози эшитилди.
Ўгирилиб карасам, еши олтмишдан ошган кекса бир аёл. Кўзларидаги ёшларни артиб, шеригим томон келмоқда.
- Биз бечораларга килган эхсонларингизни Аллоҳ қабул килсин, бизга бирни беряпсиз сизга Аллоҳ мингни берсин!
Ҳолатга изох талаб қилишга хожат йўқ эди. Нега буни ошиғи олчи эканлигини ҳам тушуниб етдим. Нарсаларини туширишиб юбораётганимда уйдан бир овоз эшитилди:
- Онажон акам келдиларми?
- Ҳа болам аканг келдилар.
Шеригим, менга юзланиб ҳозир чиқаман дегандай имо қилдида уйга кириб кетди ва бироз ўтмасдан ногиронлар аравасида бир ўспирин йигитни етаклаб чикди...
Бу холатни кўриб, узимни идрок эта олмай қолдим, кўзларимга ёш қалқиди. Онахон дуо қилгач, уйга қайтиш учун машинага ўтирдик. Дўстим ойнадан бизни кузатиб қўйиш учун чиққан она ва ногирон болага қараб,
- Эртага усталарни юбораман онажон, деворлар нураб қолибди, бир ремонт қилиб кетишади, - деди.
- Умрингиздан барака топинг болам, - деганча ортимиздан кузатиб қўйишди.
- Тушмагур-ей – дейман боядан бери ичимга сиғмаётган ҳайратим изҳор қилиш учун - сени бунақа хунарларинг ҳам бормиди...
Иқбол Юсуф
23.09.2013й
Нимаики ишга аралашмасин доим ошиғи олчи, даромади ҳам кундан кунга ортиб боряпти. Лекин, феъли жуда оғир, доим кимлар биландир сўкишиб, жанжаллашиб юради. Ичкиликдан ҳам ҳеч қайтмайди. Ўртоклар билан ўтириб қолсак, "Агар, - дейди у, мана шундай давраларда бир отамлашмасам, ташқарига чиқиб ўзимни отиб қўяман" деч ҳазил ҳам қилиб туради.
Қисқаси шўх, шодон ва андак бебошлар тоифасидан...
Шу танишим билан ҳизматчилик юзасидан Қўқон шахрига бориб келишга тўғри келиб қолди...
Йўлга отландик. Ўзим рулда бўлмасам дарров уйқу элитади. Йўлда ухлаб қолибман. Шахарга яқин уйғондим.
Бир таниш аканинг оилавий кичик корхоналари бор эди. Ўша ерда чиқарилаётган махсулотларни кўргани ва сотиб олиш учун шартнома қилгани келиб эдик.
Ишларимизни хал қилиб, ортимизга қайтиш тараддудлигига тушганимизда, шеригим "бозорга кириб ўтайлик" деб қолди. Шошилиб турганим боис бу таклиф у қадар мақул бўлмаган бўлсада, рози бўлдим.
- Шу ерда кутиб тур! - дея, ўзи шошилганча бозорга кириб кетди.
"Қачон одам бўларкин" дейман уни орқасидан кузатиб туриб, - “Хойнаҳой шахардаги бирор таниш аёлиникига бозорлик ташлаб кетса керакда.
Ярим соатларда бир арава бозорлик қилганча чиқиб келди. Бир коп ун, гурунч, гўшт, ёғ, сабзи-пиёз, қисқаси бир оиланинг бир ойлик харажати.
- Уйга бозорлик қилиб олдингми? - сурадим қизиқиб.
- Йўқ, уйгамас, буни жойи бор, - деди секингина.
- Ҳа ярамас, биламан қаергалигини, - олдин ўйлаган тахминим ўз тасдиғи топаётганини ўйлаб ғашим келаётганини яширмадим. - шунча аҳмоқона харажатлар, ўйин-кулгу, маишат, лекин барибир ишларинг юришаверади а сени? Гапимга жавоб бермай, индамай кулиб қўйди.
Фаргонага қайтдик. Шахарга яқин қолганда, “энди дўстим кеч қолаётган бўлсанг хам, бироз сабр қиласан, бозордан олган нарсаларимни бир жойга ташлаб чиқамиз...” деб қолди.
Махаллаларнинг бирига кирдик, баланд қилиб қурилган чиройли уйлардан ўтиб махаллада четидаги кўримсизгина уйнинг ёнига бориб тўхтадик. Шеригим машинадан тушиб, ўша ховлини бир икки чақирдида, ҳадеганда одам чиқавермагач ҳудди ўз ҳовлисидек дарвозани ланг килиб очди. Машинасини ҳовлига олиб кирдида, бирин кетин олган нарсаларини тушира кетди...
Мен хайронман, бу ҳовли кимники бўлиши мумкин? Ўзиники десам шахарда ота-онаси билан бирга яшаса, қариндошларини ҳам яхши танийман, бу ерда турмайди.
- Келинг болам, - ортимдан аёл кишининг овози эшитилди.
Ўгирилиб карасам, еши олтмишдан ошган кекса бир аёл. Кўзларидаги ёшларни артиб, шеригим томон келмоқда.
- Биз бечораларга килган эхсонларингизни Аллоҳ қабул килсин, бизга бирни беряпсиз сизга Аллоҳ мингни берсин!
Ҳолатга изох талаб қилишга хожат йўқ эди. Нега буни ошиғи олчи эканлигини ҳам тушуниб етдим. Нарсаларини туширишиб юбораётганимда уйдан бир овоз эшитилди:
- Онажон акам келдиларми?
- Ҳа болам аканг келдилар.
Шеригим, менга юзланиб ҳозир чиқаман дегандай имо қилдида уйга кириб кетди ва бироз ўтмасдан ногиронлар аравасида бир ўспирин йигитни етаклаб чикди...
Бу холатни кўриб, узимни идрок эта олмай қолдим, кўзларимга ёш қалқиди. Онахон дуо қилгач, уйга қайтиш учун машинага ўтирдик. Дўстим ойнадан бизни кузатиб қўйиш учун чиққан она ва ногирон болага қараб,
- Эртага усталарни юбораман онажон, деворлар нураб қолибди, бир ремонт қилиб кетишади, - деди.
- Умрингиздан барака топинг болам, - деганча ортимиздан кузатиб қўйишди.
- Тушмагур-ей – дейман боядан бери ичимга сиғмаётган ҳайратим изҳор қилиш учун - сени бунақа хунарларинг ҳам бормиди...
Иқбол Юсуф
23.09.2013й
.jpg)
“Одноклассники” сайти нима эканлигидан сал ҳабари бор-у, лекин унга у қадар қизиқмайдиган йигит тақдир тақазоси билан бутун ҳаёти “Одноклассники”га айланиб кетган қизга совчи қўйибди.
Улар биринчи учрашувга чиқибдилар:
Йигит: Салом!
Қиз: Во лекум!
Йигит: Танишамизми?
Қиз: Майлиде!
Йигит: Исмингиз?
Қиз: Адасининг эркаси - салгина эркароқ, ширингина қизалоқ, қале бўладими?
Йигит: Шунақаям узун исм бўладими, меники Тўхтасин.
Қиз: Ваув, Тўхтасинми? Сизники Тўхтасин бўлганда, меники узууун бўлмасинми?!
Йигит: Ҳа яхши, қаерда яшардингиз?
Қиз: Муҳаббат қаерда бўлса, мен ўша ерда.
Йигит: Бу ҳам зўр-ку. Ўқийсизми, ишлайсизми?
Қиз: Йўқ уйдаман.
Йигит: Бекорчимисиз, зерикарли эмасми?
Қиз: Ҳа йук унчаликмас, “Одно”га кириб тураман.
Йигит: Кун тартибингизни айтиб бера оласизми?
Қиз: Бемалол, соат саккизда тураман.
Йигит: ҳўш кейинчи?
Қиз: “Одно”га кираман.
Йигит: Юз қўлни ювиб, чой ичмайсизми???
Қиз: Вой чой ичаман албатта, чап қўлим билан чой ичиб туриб, ўнг қўлим билан бемалол “Одно”да ҳат ёза оламан-да.
Йигит: Қойиле, кейинчи кейин.
Қиз: Кейинми? Чойимни ичиб бўлиб, менга келган ҳатларни ўқийман, уларга жавоб ёзаман.
Йигит: Кейин...
Қиз: Ундан кейин, статусларимни янгилайман, мана бугун ҳам янгисини қўйдим. "Илтимос смсларингга жавоб ёзолмаганим учун мендан хафа бўлманглар, улгуролмаяпман, ҳаммаларини яхши кураман" деб стс қўйдим, зўрми?
Йигит: Ҳа зўр?
Қиз: Сизга ёққан бўлса мени профилимга кириб шундоқ “Стс”имга класс босворинг илтимос, дугонам билан янги йилгача ким кўп класс йиғишга гаров боғлагандик.
Йигит: Ҳўп, яна нима қиласиз “Одно”да?
Қиз: Янами? Оповещения, обсуждения, ленталар.... Эххе жуда ишларим кўп, гоҳида чарчаб бошимни қашигани вақт топа олмайман, баъзидачи “Одно”да қиладиган ишларим кўпайиб кетиб эрталабгача ухламасдан ўтиршга ҳам тўғри келади.
Йигит: Ростдан ҳам қийин экан сизга, “Одно”дан ташқари бошқа иш қилмайсизми?
Қиз: Вой бошқа иш қилмайсизми деганиз нимаси? Ажойиб экансиз-ку, иш қиламан, масалан тушлик қиламан, кечки овкат дегандай...
Йигит: Эххе, ҳеч нима қилмас экансиз-да, бу дейман кўчага ҳам чиқмайсиз шекилли а?
Қиз: Кўчагами? Чикаман албатта.
Йигит: Ростанми? Нима қиласиз кўчада агар сир бўлмаса?
Қиз: Нима қилардим кўчага чиқиб тўғри салонга бораман...
Йигит: Ҳа яхши, ҳартигул чиқаркансиз-ку, салонда нима қиласиз?
Қиз: Сочларимни тўғрилатиб...
Йигит: Тўҳтанг, тўҳтанг, сочларни тўғрилатиб, дугонангизни тўғилган кунига ёки бирорта зиёфатга борасиз, топдимми?
Қиз: Вой йўғ-а, расмга тушаман...
Йигит: Ийе, тавба қилдим, нега расмга тушасиз?
Қиз: Аҳир “Одно”даги профилимга янги расм қўйишим керак-ку, майлими бирга расмга тушиб олсак?
Йигит: Нега?
Қиз: “Одно”га қўйиш учун-да, биласизми сиз билан бирга тушган расмимни тагига "Мени биринчи учрашувимдан эсдалик" деб тагига ёзиб қўйсам, эххе қанча класслар босишадию, буни мен учун қанчалик катта бахт эканлигини тушунсангиз эди.
Йигит: Бутун ҳаётингиз “Одно”га айланиб кетибди-ку, қачонир “Одно”дан ҳам зерикарсиз?
Қиз: Ҳозирча йук, “Одно”ни шу қадар яхши кўраманки, унга атаб шеър ҳам битганман, ҳатто, Хоҳлайсизми “Одно”ни қачон тарк этишим ҳакидаги шеьримни айтиб бераман?
Йигит: Майли, эшитайликчи...
Дарёдан сув эмас, бензин оққанда,
Осмонлардан ёмгирмас, пуллар ёққанда,
Қуёш ғарбдан чиқиб, шарққа ботганда,
Тарк этаман “Одно”ни,
Ана ўшанда!!!
Туяларнинг думи ерга текканда,
Маликалар қурбақага эрга текканда,
Қўлларим ҳов ўша, ойга етганда
Тарк этаман “Одно”ни,
Ана ўшанда!!!
Йигитлар “Одно”га қиз бўп кирмаса,
Қизлар Селена Гомес расмин қўймаса,
Икбол Юсуф интернети қотиб колмаса,
Тарк этаман “Одно”ни,
АНА ЎШАНДА!!!
Қиз: Қалай ёқдими?
Йигит: Ҳа ёқди.
Қиз: Унда босингда классни тезда.
Йигит: Қаерингизга босаман, ҳозир сайтда эмассиз-ку, ҳаааа топдим яхшиси классни катта қилиб пешонангизга босаман, бир умр ўчмайдиган бўлади. )))
Иқбол Юсуф.
23.12.2013й
ҲИЁНАТНИНГ РАНГЛАРДАГИ "ЖИЛО"СИ.
Ҳаётни оқ вароқ шаклида кўрдим. Яшаш тарзимни эса, яшил ранг билан белгилаб, ўша оқ вароқни яшил ранг билан бўяб чиқдим. Бу менинг, яшаш тарзимнинг ранглардаги портрети эди.
Уни уйимнинг тўрисига илиб қўйдим. Ушбу портрет, бир хил рангда, ям-яшил бўлиб жилолансада ортиқча қийинчиликларсиз, шунчаки бўяш орқали чизилганлиги ҳамда бир тусдагина бўлганлиги сабаб, бошқа портретлардан кўра зерикарлироқ бўлиб кўринди. Унга бошқача кўринишида жило бера олмадим. Чунки бунда менинг ўша кунлардаги яшаш тарзимнинг яққол тасвири намоён этилган эди-да.
Иш, уй, оила, яна иш, яна уй, яна ўша оила, ўша фарзанд, ўша ёстиқдош. Ҳар кун бир хил, ҳолат, ўзгариш йўқ. Бир маромда ўтаётган кунларнинг портретдаги чизгиси эди бу - расм!
Деворда осиғлиқ ҳаёт портретига қараб, бир-икки ўзим билган танишларимнинг яшаш тарзи тасвирланган шахсий портрети қандай кўринишда бўлишлигини тасаввур қилиб кўрдим. Яшил ранг устида, бошқа ранглар уйғунлашганини ва портретга ўзгача руҳият олиб кирганини кўрдим. Менда ҳам, ўз портретимга бошқа ранглар аралаштириш ва зерикарли портретни қизиқарли кўринишга келтириш истаги пайдо бўлди. Шу билан бирга ўз хаётимга ҳам ўзгариш киритгиш ҳақида ўйлаб қолдим.
Кўчага чиқдим. Бошқа бир бегона ҳушсурат аёл билан танишдим. Озми-кўпми ҳиёнат қилдим. Уйга қайтгач эса, деворда осиғлиқ турган суратимга қизил бўёқ билан гул чиздим.
Портетим жонланди, янгиланди, менда завқ уйғотди. Хурсанд бўлдим. Кўнглим ёришди. "Шундай қилсам бўлар эканку" дея ўйлаб қолдим. Нега аввалроқ бу ҳақида ўйлаб кўрмаган эканман дея ажабланиб ҳам қўйдим.
Қанча кўп аёллар билан танишганим сари, портретда ҳам ҳар хил ранглардаги гуллар пайдо бўла бошлади. Портретим аввалгидан кўра анча мазмунли, чиройли ва кўрган одамнинг ҳавасини келтирадиган кўринишга келди. Портретим сингари ўз яшаш тарзим ҳам ўзгара бошлади, бундан мамнун бўлдим. Ўтаётган кунларим мазмунли бўлаетгандек кўринди ўзимга...
Портретимдаги гуллар сони ортгани сари, остидаги хақиқий оилам тасвирланган яшил ранг йўқола бошлади. Бунга аҳамият ҳам бермадим. Шу даражага бориб етдики, бора-бора гул чизиш учун бўш жой ҳам қолмади.
Яшил ранг эса, буткул ўчиб кетди, гулларнинг остида оёқ ости бўлиб кетди.
Портретимдаги гуллар мени зериктира бошлади.
Яшил ранг тасвирланган аввалги портретимни соғиндим.
Гулларни ўчириб, ўрнига яна ўзим хоҳлаган, ўзим севган яшил рангим билан бўяб чиқишни ҳақида ўйладим. Гуллар устидан яна янги яшил ранг билан бўяб чиқишга тўғри келди. Лекин у аввалги чизганимга сира ўхшамас эди.
Умуман бошқа ранг эди у.
Ўзимнинг яшил рангимни кўргим келди, айнан ўшани соғинган эдим-да.
Ҳаммасини буткул ўчириб, остида қолиб кетган биринчи яшил рангимни қидириб топмоқчи бўлдим. Қўлимга ўчирғич олиб, портретни ўчира бошладим.
Аввал устидан ўзим кейинроқ бўяган беўхшов яшил ранг ўчди. Кейин турфа хил ранглардаги гуллар ўча бошлади. Ниҳоят остидан яшил ранг кўрина бошлаганда, портретим тасвирланган оқ қоғоз емирилиб тамом бўлганди.
Ўртасида дарча хосил бўлди, у йиртилиб, бўлиниб кетди...
Йиртилиб, бўлиниб хеч ким хавас қилмайдиган, кераксиз буюмга айланди.
Олиб бориб, оловга ташладим, икки дақиқада ёниб кул бўлди. Ундан ном-нишон ҳам қолмади. Хаттоки унинг кули ҳам шамолларда учиб йўқ бўлиб кетди...
Иқбол ЮСУФ.
29.03.2014й.
ИБРАТ.
Интиқиб кутилган кун келди. Бу кунни деярли бир йил кутдим ахир. Эрта тонгдан, барвақт туриб олдим. Юз-қўлимни ювиб, онамга салом берганча дастурхонга ўтирдим.
- Дам олиш учун қаерга бормоқчисизлар? – сўраб қоладилар ойим,
- Шаҳар четидаги бирор дам олиш масканига борамиз-да. Юсуф ўртоғим келсинчи. Кейин кетамиз. Айтганча, дадам қанилар?
- Хонасида. Даданг бечора нафақага чиққанидан бери зерикиб қолди. Қўшнилар қандайдир антенна ўрнатишибди. Ўзбекистоннинг ҳамма каналлари бор эмиш. Шундан сен ҳам олиб бергин. Кўриб, анча чалғир эди-да.
- Ҳа, биламан. Юз минг атрофида туради, ойлигим чиқса олиб берарман, - яна харажат бўлишини ўйлаб кайфиятим тушиб кетди.
Нонуштадан сунг хонамга кирдим, "Тезроқ кета қолсайдик" деган хаёл билан дустимга қўнғироқ қилдим.
- Ало Юсуфжон келяпсанми?
- Ҳозир бораман, магазиндаман, - дедида телефонни ўчирди.
Орадан икки соат ўтгач, кечика-кечика ўзи ҳам келиб қолди. Машинасига ўтирар эканман, дўстим ўзини айбдордек ҳис қилиб, сўз қотади:
- Узр дустим. Сени ҳам анча куттириб қўйдим. Ҳаво исиб кетди, дадамнинг хонасига кондиционер сотиб олдим. Шунга бироз ушланиб қолдим-да.
- Доим бир нималарни бошлаб юрасанда дустим. Кондиционерсиз ҳам яшаяптику бизникилар. Ундан кўра ўзингнинг уйингга олсанг булмайдими? Бетон уйнинг иссиғига чидаб булмайди-ку!
- Эҳ дўстим, сен ота-онангни ёнидасан-да. Бунисида бўлмасада бошқа нарсаларда доим ёрдам бериб турасан. Мен эса, ҳафтада атиги бир марта келаман. Ҳеч бўлмаса шу олиб берган нарсаларимнинг фойдаси тегиб, дуо қилиб туришар дейманда. Ўзи шу қурғур тирикчиликни деб, фарзандлик бурчимни тузукроқ бажара олмаяпман.
Дўстимнинг гаплари билан бўлиб, шаҳарга яқинлашиб қолганимизни ҳам пайқамай қолибман. Беихтиер техника махсулотлари билан савдо қиладиган дўконга кўзим тушиб қолди.
- Дўстим, мана шу ерда тўхтатиб юбор.
- Ие, ҳа оғайни, қаёққа? Дам олишга бормаймизми? Ўртоқлар кутиб ўтиришибди ахир.
Чўнтагимдаги бир ўрам минг сўмлик пулни ушлаб, жилмайиб қўйдим:
- Йўқ дўстим. Сизлар бораверинглар. Насиб қилса кейинги сафар борарман. Жуда зарур ишим чиқиб қолди...
Иқбол Юсуф
01.07.2013й
Интиқиб кутилган кун келди. Бу кунни деярли бир йил кутдим ахир. Эрта тонгдан, барвақт туриб олдим. Юз-қўлимни ювиб, онамга салом берганча дастурхонга ўтирдим.
- Дам олиш учун қаерга бормоқчисизлар? – сўраб қоладилар ойим,
- Шаҳар четидаги бирор дам олиш масканига борамиз-да. Юсуф ўртоғим келсинчи. Кейин кетамиз. Айтганча, дадам қанилар?
- Хонасида. Даданг бечора нафақага чиққанидан бери зерикиб қолди. Қўшнилар қандайдир антенна ўрнатишибди. Ўзбекистоннинг ҳамма каналлари бор эмиш. Шундан сен ҳам олиб бергин. Кўриб, анча чалғир эди-да.
- Ҳа, биламан. Юз минг атрофида туради, ойлигим чиқса олиб берарман, - яна харажат бўлишини ўйлаб кайфиятим тушиб кетди.
Нонуштадан сунг хонамга кирдим, "Тезроқ кета қолсайдик" деган хаёл билан дустимга қўнғироқ қилдим.
- Ало Юсуфжон келяпсанми?
- Ҳозир бораман, магазиндаман, - дедида телефонни ўчирди.
Орадан икки соат ўтгач, кечика-кечика ўзи ҳам келиб қолди. Машинасига ўтирар эканман, дўстим ўзини айбдордек ҳис қилиб, сўз қотади:
- Узр дустим. Сени ҳам анча куттириб қўйдим. Ҳаво исиб кетди, дадамнинг хонасига кондиционер сотиб олдим. Шунга бироз ушланиб қолдим-да.
- Доим бир нималарни бошлаб юрасанда дустим. Кондиционерсиз ҳам яшаяптику бизникилар. Ундан кўра ўзингнинг уйингга олсанг булмайдими? Бетон уйнинг иссиғига чидаб булмайди-ку!
- Эҳ дўстим, сен ота-онангни ёнидасан-да. Бунисида бўлмасада бошқа нарсаларда доим ёрдам бериб турасан. Мен эса, ҳафтада атиги бир марта келаман. Ҳеч бўлмаса шу олиб берган нарсаларимнинг фойдаси тегиб, дуо қилиб туришар дейманда. Ўзи шу қурғур тирикчиликни деб, фарзандлик бурчимни тузукроқ бажара олмаяпман.
Дўстимнинг гаплари билан бўлиб, шаҳарга яқинлашиб қолганимизни ҳам пайқамай қолибман. Беихтиер техника махсулотлари билан савдо қиладиган дўконга кўзим тушиб қолди.
- Дўстим, мана шу ерда тўхтатиб юбор.
- Ие, ҳа оғайни, қаёққа? Дам олишга бормаймизми? Ўртоқлар кутиб ўтиришибди ахир.
Чўнтагимдаги бир ўрам минг сўмлик пулни ушлаб, жилмайиб қўйдим:
- Йўқ дўстим. Сизлар бораверинглар. Насиб қилса кейинги сафар борарман. Жуда зарур ишим чиқиб қолди...
Иқбол Юсуф
01.07.2013й
Siz ham ustoz yozuvchi va shoirlarimizning yo'llarini berishini tilab qolaman ijodlarga omad!
ОтветитьУдалить